Түркістан облысындағы әйелдердің қоғамдағы рөлі: өркендеу мен өрлеу жолында

Соңғы жылдары Түркістан облысында әйелдердің қоғамдағы рөлін арттыру, олардың әлеуметтік және экономикалық белсенділігін күшейту бағытында ауқымды жұмыстар жүзеге асуда. Мемлекет басшысының гендерлік саясатты жетілдіруге және әйелдерге тең мүмкіндіктер беруге бағытталған тапсырмалары өңірде нақты іспен көрініс табуда. Қазіргі таңда облыс әйелдерінің кәсіпкерлік, білім, медицина, мәдениет, саясат және спорт салаларындағы жетістіктері – қоғамдағы оң өзгерістердің айқын дәлелі.

Әйелдер кәсіпкерлігінің дамуы

Түркістан облысы кәсіпкер әйелдердің ең көп шоғырланған аймақтарының бірі болып саналады. «Атамекен» кәсіпкерлер палатасы мен облыстық Іскер әйелдер кеңесінің деректері бойынша, бүгінде 60 мыңнан астам әйел жеке кәсіппен айналысады. Олардың қатарында ауыл шаруашылығынан бастап, IT-технология, туризм және қызмет көрсету салаларына дейінгі бағыттар қамтылған.

Мысалы, Сарыағаш ауданындағы «Назерке Agro» шаруа қожалығының иесі Гүлнар Жұмабекова мемлекет қолдауымен жылыжай бизнесін дамытып, ондаған әйелге тұрақты жұмыс орнын ашты. Ал Кентау қаласында «Handmade Turkistan» жобасы аясында әйелдер ұлттық бұйымдар жасап, өнімдерін экспортқа шығара бастады.

Әйелдердің саяси белсенділігі

Бүгінде облыстық және қалалық мәслихаттардағы депутаттардың 30 пайыздан астамын әйелдер құрайды. Бұл – өңірдегі әйелдердің саяси мәдениетінің артқанын және олардың шешім қабылдау деңгейіне белсенді араласып жатқанын көрсетеді.

Мәселен, Түркістан қалалық мәслихатының депутаты Айгүл Көпбаева әлеуметтік жобаларды іске асыруда ерекше белсенділік танытып, көпбалалы аналарға арналған орталық ашуға ұйытқы болды. Сонымен қатар облыс әкімдігі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия қоғамдық пікірге әсер ететін маңызды бастамаларды тұрақты түрде жүзеге асырып келеді.

Әлеуметтік қолдау және білім беру

Түркістан облысында аналар мен балаларды қолдауға бағытталған әлеуметтік бағдарламалар жүйелі түрде іске асырылуда. Соңғы үш жылда өңірде 50-ден астам балабақша, 30-ға жуық мектеп, 10 жаңа емхана ашылды. Бұл – әйелдердің еңбек нарығына еркін араласуына және отбасы мен жұмысты тең ұстауына мүмкіндік беріп отыр.

Сонымен қатар, облыстағы жоғары оқу орындарында қыз-келіншектердің ғылыми ізденістермен айналысу үлесі 55 пайыздан асып отыр. Түркістан қаласындағы Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде «Қыздар клубы» атты ұйым қыз студенттердің көшбасшылық қасиеттерін дамытуда айтарлықтай үлес қосуда.

Мәдениет пен руханияттағы әйелдер үлесі

Өңірдің мәдени өмірінде де әйелдердің орны ерекше. Түркістандық театр, өнер және әдебиет саласындағы нәзік жандылардың еңбегі елге танымал. Әсіресе, «Түркістан-2024 – мәдени астана» аясындағы жобаларда әйел суретшілер, дизайнерлер мен ақындар белсенді қатысып, ұлттық өнерді жаңғыртуға өз үлестерін қосты.

Сондай-ақ, облыстың ауылдық жерлерінде әйелдер жетекшілігімен құрылған «Ана мектебі», «Шаңырақ», «Қыз тәрбиесі – ұлт болашағы» атты қоғамдық ұйымдар отбасы құндылықтарын дәріптеуде ерекше жұмыс атқаруда.

Денсаулық сақтау және спорт саласындағы жетістіктер

Облыстың медицина саласында қызмет ететін дәрігерлердің 70 пайыздан астамы әйелдер. Олар ана мен бала денсаулығын қорғау бағытында аянбай еңбек етіп келеді. Түркістандағы жаңа перинаталдық орталық жылына 8 мыңнан астам босануды қабылдап, заманауи жабдықтармен қамтамасыз етілген.

Сонымен бірге, әйел спортшылардың жетістіктері де мақтанарлық. Мысалы, мақтааралдық жеңіл атлет Айдана Есенова Азия чемпионатында күміс жүлдегер атанып, өңір намысын қорғады.

Түркістан облысындағы әйелдердің қоғамдағы рөлі жылдан-жылға артып келеді. Олар тек отбасының ұйытқысы ғана емес, ел экономикасы мен рухани дамуының белсенді қатысушыларына айналды. Әйелдердің әлеуметтік және экономикалық бастамаларына мемлекет тарапынан жасалып жатқан қолдау өңірдің өркендеуіне зор серпін беріп отыр.

Бүгінгі Түркістан – әйел еңбегін, ананың мейірімін, қыздың білімін қадірлейтін өңір. Бұл – болашаққа бағытталған даму мен тұрақтылықтың кепілі.

Түркістан облысындағы әйелдердің қоғамдағы рөлі: даму, рух және мүмкіндіктер аймағы

Әйел – өмірдің бастауы, қоғамның тірегі және ұлттың болашағын қалыптастыратын тұлға.

Түркістан облысында бұл қағида өмірдің барлық саласында өз көрінісін тауып отыр.

Бүгінде өңірде әйелдердің қоғамдық-саяси өмірге араласуы, экономикалық белсенділігі мен рухани көшбасшылығы бұрынғыдан әлдеқайда жоғары деңгейге көтерілді.

Түркістан – ежелден рухани орталық, ал қазіргі таңда ол гендерлік теңдік пен әйелдердің әлеуетін дамытуда елдің үздік өңірлерінің біріне айналды.

Бұл өзгерістердің артында мемлекет пен қоғамның үйлесімді саясаты, әйелдердің табандылығы мен еңбекқорлығы жатыр.

Әйелдердің әлеуметтік белсенділігі: жаңа деңгей

Соңғы жылдары Түркістан облысында әйелдердің қоғамдағы рөлі айтарлықтай артты.

2025 жылдың басындағы мәліметтер бойынша, өңірдегі жұмыс істейтін халықтың 52 пайызын әйелдер құрайды.

Олар келесі салаларда белсенділік танытып отыр:

Білім беру мен медицинада – 70% әйел мамандар;

Кәсіпкерлік пен шағын бизнесте – 45%;

Мемлекеттік басқару мен қоғамдық секторда – 35%;

Мәдениет және ғылым саласында – 60%.

Бұл көрсеткіштер – Түркістан әйелдерінің тек отбасында емес, қоғамның барлық саласында белсенді, ықпалды екенін дәлелдейді.

Әйелдер кәсіпкерлігі – өңір экономикасының тірегі

Түркістан облысы әйел кәсіпкерлердің санын арттыру бойынша елде алдыңғы орында.

2024 жылы облыста 31 мыңнан астам әйел өз кәсібін ашқан, олардың ішінде 7 мыңы ауылдық жерлерде жұмыс істейді.

Бұл жетістіктер “Әйел кәсіпкерлігіне қолдау – 2025” бағдарламасының нәтижесі.

Бағдарлама аясында:

әйелдерге 1 миллионнан 5 миллион теңгеге дейін қайтарымсыз гранттар берілді;

1500-ден астам ана кәсіпкерлік негіздеріне оқытылды;

200-ге жуық әйел экспортқа бағытталған өндіріс жобаларын іске асырды.

Мысалы, Шардара ауданындағы “Мейірім тігін орталығы” 40 әйелге жұмыс беріп қана қоймай, ұлттық киім өнімдерін шетелге экспорттап отыр.

Ал Кентаудағы “Ана сөзі” кооперативі ауыл әйелдерінің қолөнер бұйымдарын онлайн сатады.

Мұндай мысалдар өңір экономикасының әйелдердің еңбегімен нығайып келе жатқанын көрсетеді.

Мемлекеттік қызметтегі әйелдер

Соңғы бес жылда Түркістан облысында әйел басшылардың үлесі екі есеге артқан.

Бүгінде 80-нен астам мемлекеттік мекемеде жетекші орындарды әйелдер иеленіп отыр.

Облыстық мәслихат депутаттарының 28%-ы, аудандық деңгейде 30%-ы — әйелдер.

Бұл – өңірде гендерлік теңдіктің нақты нәтижесі.

“Көшбасшы әйелдер клубы” атты жоба іске қосылып, өңірдің белсенді әйелдері арасынан болашақ саясаткерлер мен қоғам белсенділерін даярлауға бағытталған.

Клуб аясында 300-ден астам әйел менеджмент, қоғамдық коммуникация және жобалық басқару бойынша оқудан өтті.

Білім және рухани даму саласында әйелдердің рөлі

Түркістан облысының әйелдері тек экономикалық емес, рухани және мәдени өмірдің де көшбасшылары.

Облыстағы мұғалімдердің 75%-ы, дәрігерлердің 68%-ы – әйелдер.

Олар жас ұрпақтың тәрбиесі мен елдің рухани дамуына орасан үлес қосып келеді.

2024 жылы облыстық “Ұстаз – ұлт шамы” байқауында үздік педагог атағын Сайрам ауданындағы мұғалім Әйгерім Сатыбалды иеленді.

Оның оқушылары халықаралық олимпиадаларда жүлделі орындарға ие болып, өңірдің білім сапасын көтеріп жүр.

Сондай-ақ, “Қазақ қызы – рухани жаңғырудың символы” атты форумда Түркістандық әйелдер ұлттық құндылықтар мен заманауи тәрбиенің үйлесімін сақтаудың маңызын атап өтті.

Қоғамдық ұйымдар мен әйелдер қозғалысы

Түркістан облысында 100-ге жуық әйелдер ұйымы мен қоғамдық бірлестік белсенді жұмыс істейді.

Олардың ішінде:

“Аналар кеңесі”,

“Нұрлы болашақ”,

“Шұғыла әйелдер клубы”,

“Мейірім орталығы” және “Жас ана” ұйымдары ерекше рөл атқарады.

Бұл ұйымдар:

отбасылық құндылықтарды нығайту,

тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу,

әйелдердің заңдық және психологиялық құқықтарын қорғау,

ауыл әйелдерін кәсіпке тарту сияқты бағыттарда табысты жұмыс жүргізіп келеді.

2024 жылы “Әйел және қоғам” атты аймақтық форумда 500-ден астам белсенді әйел бас қосып, гендерлік саясат пен әлеуметтік тұрақтылық мәселелерін талқылады.

Бұл іс-шара Түркістанның әйелдер қозғалысының жаңа кезеңін ашты.

Мәдениет пен өнер саласындағы әйелдер

Түркістан облысының әйелдері өнер мен мәдениеттің де дамуына зор үлес қосуда.

2024 жылы облыста өткен “Ана – өмір нұры” атты республикалық фестивальде жергілікті әнші, режиссер және дизайнер әйелдер өз еңбектерімен көзге түсті.

Түркістан музыкалық драма театры мен “Әзірет Сұлтан” қорық-музейінде еңбек ететін әйел қызметкерлер өңірдің мәдени имиджін көтеріп, туризмнің дамуына серпін беріп отыр.

Сондай-ақ, жас суретші Балнұр Қайырбекованың “Қазақ қызының бейнесі” атты көрмесі Түркістан әйелдерінің рухани сұлулығы мен ішкі күшін бейнелеген ерекше туынды ретінде ел назарын аударды.

Әлеуметтік қолдау және отбасылық саясат

Түркістан облысында әйелдердің тұрмыс сапасын жақсартуға бағытталған бірқатар әлеуметтік бағдарламалар жүзеге асуда:

“Бақытты ана – бақытты ұлт” жобасы арқылы 5000 көпбалалы ана тегін курстардан өтті;

“Мейірім мекені” орталығы 300-ден астам әйелге психологиялық және құқықтық көмек көрсетті;

“Ана капиталы Түркістан” бағдарламасы бойынша 3 және одан көп баласы бар аналарға арнайы әлеуметтік төлем енгізілді.

Бұл бастамалар әйелдердің әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етіп, отбасылық институтты нығайтуға септігін тигізді.

Әйел және экология: жаңа бағыт

Түркістан облысының әйелдері экологиялық мәдениетті дамытуда да белсенді.

“Жасыл Түркістан – таза болашақ” атты экологиялық қозғалыстың 60%-ын әйелдер құрайды.

Олар ағаш отырғызу, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау және экологиялық білім беру ісіне белсене қатысып жүр.

Мысалы, Түлкібас ауданында әйелдер қауымдастығы “Эко-ана” жобасын іске асырып, ауыл мектептеріне жасыл сыныптар мен шағын жылыжайлар орнатты.

Болашаққа бағдар

Түркістан облысының даму стратегиясы 2030 жылға дейінгі кезеңде әйелдердің қоғамдағы рөлін арттыруды негізгі бағыттардың бірі ретінде қарастырады.

Жоспарда:

Әр ауданда “Әйелдер орталығын” ашу;

Жас қыздарға арналған “Көшбасшы қыздар мектебі”;

Әйелдерге арналған “Мейірім гранттары”;

Гендерлік теңдік жөніндегі аймақтық кеңес құру көзделген.

Бұл бастамалар әйелдердің білімін, іскерлігін және көшбасшылық қабілеттерін дамытуға зор мүмкіндік береді.

Түркістан облысының әйелдері – заманауи Қазақстанның бет-бейнесі, рухани күші мен дамудың қозғаушы күші.

Айта кетелік, Түркістан облысындағы ет комбинатында қыз-келіншектер де жұмыс істейді.

Түркістан облысының Қазығұрт ауданында еңбектен қашпаған қыз-келіншектер ет комбинатында жұмыс істеп жүр. Ер азаматтармен иық тіресе еңбек етіп жүрген жандар туралы әріптесім Айнұр Ақбаева тарқатады.

Айжамал Шақуова күнделікті осылай тікесінен тік тұрып, ет шабады.  Комбинатта жұмыс істегеніне биыл 4 жыл. 8 баланың анасы қашан да ауыр жұмыстан қашпағанын айтады. Қазір де 8 градус салқында сиыр етін турайды. Сондықтан да оны әріптестері құрмет тұтады. Басшылық өзгелерге үлгі етеді.

Айжамал Шақуова, жұмысшы:

Етті бізге сүйектен ажыратып береді, біз сортқа бөліп, боршалаймыз. Сорт-сортқа бөліп, майын бөлек, майсызын бөлек. Солай бөлеміз. Таңғы сағат сегізден бастап, кешкі алтыда жұмыс уақытымыз бітеді.

Ал тауық етінің цехында 70-ке тарта адам еңбек етеді. Басым көпшілігі қыз-келіншектер. Олар құс етін бөлшектеп, сатылымға дайындайды. Әрқайсысы жұмысына ерекше жауапкершілікпен қарайды.

Рысқы Әбдухаймова, жұмысшы:

Тауық цехында жұмыс істеп жатқаныма бес жылдан астам уақыт болды. Бұл жерде біз тауықты боршалаймыз. Етінен сүйегін ажыратамыз, қанатын ажыратамыз. Терісін ажыратамыз. Жұмыс оңай. Ыстық тамағы беріледі бір мезгіл. Киіммен қамтамасыз етіледі.

Бүгінде ет комбинатында 450-ден астам адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Малды союдан бастап, шұжық жасап, қазы айналдыру осы жұмысшыларға жүктелген. Тәулігіне 50 тоннадан астам шұжық өнімдері шығарылады.

Зульфия Жамалова, ет комбинатының өндіріс директорының міндетін атқарушы:

Бізде осы өндірісте жұмыс істейтін жұмысшылардың барлығы осы ауыл, елді мекендерден. Тасымалдануы тегін. Барлығын компания қарастырған.

Жұмысшы мамандар – өз ісінің нағыз шеберлері, өндірістің қозғаушы күші. Нәпақасын маңдай тер, адал еңбектен тауып жүрген жандардың  ісі көпке үлгі.

Былтыр Түркістан облысы әкімінің орынбасары Бейсенбай Тәжібаевтың төрағалығымен Түркістан облысы әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия отырысы өтті. Комиссия отырысына ҚР Президентінің жанындағы Әйелдер істері және отбасылық демографиялық саясат жөніндегі Ұлттық комиссия мүшесі, комиссия бойынша Түркістан облысының кураторы Баян Жандосова және облыстық комиссия мүшелері, құзырлы орган қызметкерлері, аудан, қала әкімдерінің орынбасарлары және комиссия мүшелері селекторлық форматта қатысты.

– Бүгінде қоғамда әйелдер істері, сонымен қатар отбасылық мәселелер қызу талқылануда. Түркістан өңірінде әйелдер қауымы барлық салада жемісті еңбектер етіп жатыр. Облыс көлемінде 200 мыңнан астам кәсіпкер болса, оның 68 мыңға жуығын шағын және орта бизнеске басшылық жасап жатқан әйел азаматтары құрайды. Жалпы бұл бағыттағы комиссия жұмыстары облыста жоспарға сай жүргізілуде. Алайда кейбір аудан, қалалар комиссия жұмысына салғырт қарап, республика деңгейінде облыстық комиссия жұмысына сын келтіруде. Осыған байланысты аудан, қаладағы комиссия төрағарлары және хатшылары сіздерге тиісті жұмыстарды орындап, жауапкершілікпен қарауды ескертемін. Ерте жүктілік мәселесіне түрлі факторлар әсер етуі мүмкін. Дегенмен бұл тіркелген 400-ден астам деректі ақтап ала алмайды. Мұның салдары да көп. Жылы жауып қоюға болмайды. Республика көлемінде қаралып жатыр қазір бұл проблема. Оған арнайы заң бар. Қалыпты тіршілік деп қарамайық. Тиісті жұмыс жүргізуді денсаулық пен білім саласы бірлесе атқару керек, – деген облыс әкімінің орынбасары айтылған ұсыныстар мен ескертпелерді хаттамаға түсіруді тапсырды.

Күн тәртібінде 6 мәселе қаралды. Жиын барысында құзырлы мекемелер мен тиісті басқарма өкілдері баяндама жасады. Облыс көлемінде әйелдер жұмыссыздығын азайту және осы бағыттағы жоспарланған шаралар талқыланды. Сонымен қатар құқық бұзушылық, зорлық-зомбылық фактілері туралы деректер келтіріп, әйелдердің репродукті денсаулығын қорғау, соның ішінде ана мен бала өлімінің проблемалары айтылды. Ауыл әйелдерінің өмір сүру сапасын, білім деңгейін арттыруға, репродуктивті денсаулықты жақсартуға, сондай-ақ экономикалық жағдайын жақсартуға ықпал ететін өзекті әлеуметтік мәселелерді шешу жолдары ұсынылды. Түркістан облысы әкімі жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссияның жаңа редакциядағы жұмыс жоспары қаралды.