Түркістан облысында ана мен балаға қамқорлық: мейірім мен мүмкіндіктер аймағы

Ана мен баланың амандығы — ұлттың болашағы мен мемлекет қуатының басты көрсеткіші.

Тәуелсіздік жылдарынан бері Қазақстанда отбасылық саясат, ана мен бала денсаулығын қорғау мәселелері басым бағыт ретінде қаралып келеді. Ал соңғы жылдары Түркістан облысы бұл бағытта ерекше қарқынмен дамып, аймақтық әлеуметтік қолдаудың үлгісіне айналды.

Ана мен бала – аймақ саясатының өзегі

Түркістан облысы халқының саны бүгінде 2,2 миллионнан асады. Оның жартысына жуығы — әйелдер мен балалар. Демек, бұл өңірде ана мен балаға арналған қолдау бағдарламаларының тиімділігі жалпы әлеуметтік тұрақтылықты анықтайды.

Облыс әкімі Дархан Сатыбалдының айтуынша:

«Түркістан – тек рухани орталық емес, сонымен бірге аналар мен балаларға ең қолайлы аймақ болуы тиіс. Денсаулық сақтау мен әлеуметтік қамқорлық саласында жаңа сапа қалыптастыру – басты міндетіміз».

Осы мақсатта соңғы үш жылда өңірде перинаталдық қызметтер желісі жаңартылып, аудандық деңгейде 14 жаңа ана-бала кабинеті, 7 балалар денсаулығы орталығы ашылды.

«Ана мен бала» орталығы – заманауи перзентхананың жаңа үлгісі

2024 жылы Түркістан қаласында 80 төсек-орындық “Ана мен бала орталығының” құрылысы басталды. Бұл — өңір тарихындағы ең ауқымды әлеуметтік жобалардың бірі.

Нысанның жалпы аумағы 17 мың шаршы метр, құрылысты «Эристайл-Қазақстан» ЖШС жүргізіп жатыр. Жобаны Абу-Даби қоры қаржыландыруда.

Кешен құрамында:

заманауи перзентхана,

босанудан кейінгі оңалту бөлімі,

жаңа туған нәрестелер реанимациясы,

перинаталдық зертханалар мен оқу-тәжірибелік бөлімшелер болады.

Облыс әкімінің орынбасары Жандос Мақсұттың айтуынша, орталық 2026 жылы пайдалануға беріледі және жылына 10 мыңнан астам әйелге сапалы көмек көрсетеді.

Бұл жоба іске қосылғаннан кейін Түркістан өңірінде ана өлімі көрсеткіші екі есеге дейін төмендейді, ал босанудан кейінгі медициналық қызметтің сапасы республикалық деңгейге көтеріледі деп күтілуде.

«Аңсаған сәби» бағдарламасы – үміт сыйлаған бастама

Түркістан облысы ЭКО (экстракорпоральді ұрықтандыру) бағдарламасы бойынша республикада алдыңғы үштікке кіреді.

2021 жылдан бері өңірде «Аңсаған сәби» ұлттық бағдарламасы жүзеге асуда. Оның мақсаты — табиғи жолмен бала сүйе алмай жүрген отбасыларға мемлекет есебінен медициналық көмек көрсету.

Бағдарлама басталғалы бері облыс бойынша:

780 сәби дүниеге келді;

оның ішінде 84 егіз, 2 үшем;

2024 жылы ғана 300-ден астам ерлі-зайыпты тегін ЭКО қызметін алды.

Жергілікті дәрігерлердің айтуынша, бұл тек медициналық емес, әлеуметтік-психологиялық қолдау бағдарламасы да. Көптеген отбасы осы бастама арқылы өмірге жаңа үмітпен қарауды үйренген.

Денсаулық сақтау жүйесіндегі жаңа серпін

Жаңа технологиялар мен жабдықтар

2022–2024 жылдары облыс медицина ұйымдарына 7,3 млрд теңге бөлініп, заманауи жабдықтармен қамтамасыз етілді.

Қазірдің өзінде перинаталдық бөлімшелерде ультрадыбыстық диагностика, жаңа туған балаларды бақылауға арналған мобильді құрылғылар мен телемедицина жүйелері жұмыс істейді.

Кадрлар әлеуеті

600-ден астам дәрігер мен медбике педиатрия және балалар хирургиясы бойынша қайта даярлықтан өтті.

Қазіргі уақытта 37 маман резидентурада оқып жатыр, олардың басым бөлігі оқу бітірген соң Түркістанға оралып, аудандық перзентханаларға бөлінбек.

Мобильді клиникалар

2023 жылдан бастап облыстың шалғай ауылдарында “Ана мен балаға арналған жылжымалы медициналық кешендер” жұмыс істей бастады.

Олар арқылы жыл сайын 50 мыңнан астам ауыл тұрғынына профилактикалық және диагностикалық көмек көрсетіледі.

Әлеуметтік қолдау мен жәрдемақылар

Мемлекет тарапынан ана мен балаға көрсетілетін әлеуметтік көмек те кеңейіп келеді:

Жүктілік пен босануға байланысты жәрдемақы,

Бала бір жарым жасқа дейін күтім бойынша төлем,

Көпбалалы аналарға және ерекше күтімді қажет ететін бала тәрбиелеп отырған отбасыларға арналған ай сайынғы төлемдер.

2024 жылы Түркістан облысында бұл мақсаттарға 43 млрд теңге бөлінді.

Сонымен қатар, “Бақытты отбасы”, “Балапан”, “Ана жүрегі” сияқты өңірлік бастамалар іске қосылып, әйелдер мен балаларға арналған 15 қоғамдық кеңес беру орталығы ашылды.

Қоғамдық жобалар мен еріктілер қозғалысы

Түркістанда «AMANAT» партиясының Әйелдер қанаты, «Қызыл Ай қоғамы» және жастар еріктілері бірігіп, «Ақылды бала», «Мейірім мекені» жобаларын өткізуде.

Бұл бастамалар арқылы:

7 мыңнан астам ана тегін психологиялық кеңес алған;

12 мың балаға мектепке дайындық көмек пакеттері берілген;

150-ге жуық отбасы әлеуметтік-педагогикалық курстардан өткен.

Облыстағы әйелдер кеңесі төрайымы Айман Сейдахметова былай дейді:

«Бүгінде Түркістанда аналарға арналған іс-шаралар тек көмек емес, рухани қолдау ретінде қабылданады. Біз бір-бірімізге демеу бола алатын қоғам қалыптастырдық».

Сәтті оқиғалар мен өмірлік мысалдар

Сарыағаш ауданының тұрғыны Жұлдыз Құтпанова 10 жыл бала сүйе алмай, «Аңсаған сәби» бағдарламасына қатысып, егіз нәрестелі болған.

«Мемлекет бізге мүмкіндік берді. Түркістандағы дәрігерлердің қамқорлығы арқасында егіз ұл дүниеге келді. Енді өміріміз түбегейлі өзгерді», – дейді ол.

Отырар ауданында жылжымалы медициналық кешендер арқылы 800-ге жуық жүкті әйел скринингтен өткен, ал Келес ауданында аналарға арналған тегін йога және сауықтыру курстары ұйымдастырылды.

Инфрақұрылым мен цифрлық қызмет

Қазіргі таңда облыстың барлық перзентханасы мен емханаларында электронды кезек жүйесі және “Smart-Doctor” платформасы енгізілуде.

Бұл жүйе дәрігер қабылдауын жеңілдетіп, аналарға қажетті медициналық кеңес пен тексеруге онлайн жазылу мүмкіндігін береді.

Түркістан облыстық денсаулық сақтау басқармасы өкілдерінің айтуынша, 2025 жылдың соңына дейін барлық ауылдық емханаларда Wi-Fi және электронды база толық іске қосылады.

Болашақ жоспарлар

2026 жылға дейін “Ана мен бала” және оңалту орталықтарын толық іске қосу;

Телемедицина қызметін аудан-ауылдарға жеткізу;

Перзентханалардағы ана күтімін жақсартуға арналған халықаралық “Baby-friendly” стандарттарын енгізу;

Жүктілік кезінде білім беру курстарын (ананың физикалық және эмоционалды дайындығын арттыруға бағытталған) дамыту.

Сонымен қатар, облыс әкімдігі мен халықаралық ұйымдар бірлесіп, ана мен бала өлімін азайту бойынша өңірлік индикаторлар жүйесін енгізуді жоспарлап отыр.

Түркістан облысы бүгінде ана мен балаға қамқорлық жасау жолында еліміз бойынша ең үлгілі өңірлердің біріне айналды.

Мұнда мемлекет, медицина саласы, қоғамдық ұйымдар және халықтың өзі бірлесіп, мейірім мен дамуды ұштастырған ерекше экожүйе қалыптастыра алды.

Жаңа медициналық орталықтар, әлеуметтік бағдарламалар мен еріктілер қозғалысы — барлығы бір мақсатқа, яғни ананың дені сау, баланың бақытты болуына бағытталған.Болашақ ұрпақтың бақыты үшін жасалып жатқан бұл жүйелі істердің нәтижесінде Түркістан өңірі тек рухани ғана емес, әлеуметтік өркендеудің де символына айналып келеді.

Былтыр Түркістан облысының медицина қызметкерлеріне практикалық-консультациялық көмек және әдіснамалық қолдау көрсету мақсатында көшпелі мониторинг жүргізілді. Оған Алматы қаласындағы «Педиатрия және балалар хирургиясы» ғылыми орталығынан бір топ мамандар арнайы келген болатын. Бүгін облыс әкімінің орынбасары Бейсенбай Тәжібаевтың төрағалығымен үйлестіру кеңесі өтіп, балаларға медициналық көмекті ұйымдастыру жұмыстарына жүргізілген мониторинг нәтижесі талқыланды.

– Ана мен бала денсаулығын қорғау аса маңызды. Бұл кезек күттірмейтін мәселе. Арнайы профессор, мамандардың өңірімізге келіп, талдау жұмыстарын жүргізіп жатқанына қуаныштымыз. Проблема бар екенін жоққа шығармаймыз. Облыс басшысының қолдауымен бұл бағытта жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Медицина ұйымдарына материалдық техникалық жабдықталуы, мамандардың біліктіліктерін арттыру үнемі назарда. Сондай-ақ қажетті маман тапшылығын жою бойынша қаржы қарастырып, арнайы гранттар бөліп отырмыз. І тоқсан қорытындысы бойынша жалпы тірі туылған нәрестелер саны 12 593-ті құрап, өткен жылмен салыстырғанда 763 жағдайға төмендеген. Ал неонатальді нәрестелер өлімі 15 жағдайға азайған. Мониторинг нәтижесі бойынша қайтадан талқылап, орын алуы ықтимал деген мәселенің алдын алу үшін тиісті жұмыс жүргізуді тапсырамын. Сондықтан нақты ұсыныс беріңіздер, – деді облыс әкімінің орынбасары.

Жиын барысында профессор, ҚР ДСМ штаттан тыс бас неонаталдық хирургі, «Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы» АҚ клиникалық жұмыс жөніндегі басқарма төрағасының орынбасары, топ жетекшісі Асылжан Ерекешов талдау нәтижелерін таныстырды. Оның айтуынша тексеру барысында бірқатар кемшіліктер анықталып, түсіндірме жұмыстары жүргізілген. Сондай-ақ С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ «КЕАҚ неонатология» кафедрасының меңгерушісі, м.ғ.д. Нышангүл Божбанбаева баяндама жасаса, мониторинг топ мүшелері пікірін ортаға салды. Облыстық денсаулық сақтау басқармасы басшысы Асхан Байдувалиев өңірде атқарылып жатқан жұмыстарды атап өтіп, жиынды қорытындылады.

Өткен жылы медицина ұйымдарына материалдық техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 9 млрд, ал мамандардың біліктілігін арттыруға 125 млн қаражат бөлінген. Сондай-ақ жергілікті бюджет есебінен 43 маман шет елдерде, соның ішінде 36 маман Ресейде оқытылды. Ал 7 маман Түркияда біліктілік арттырды. 600 маман балалық шақтағы ауруларды бірлестіре жүргізу бағдарламасы бойынша оқудан өткен. Облыс әкімінің тарапынан 60 грант бөлініп, қазіргі таңда 37 маман резидентурада оқуда.

Биыл медицина ұйымдарына материалдық техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 7,3 млрд, мамандардың біліктілігін арттыруға 121 млн қаражат жоспарлануда. Сонымен қатар облыс әкімінің тарапынан 139 грант бөлініп, қазіргі таңда қабылдау жұмыстары жүргізілуде.

Айта кетейік, облыстық балалар ауруханасындағы жансақтау бөлімінде жатқан ауыр науқастарға ғылыми орталықтың дәрігерлеріне практикалық кеңес өткізілді. Ал консультативтік-диагностикалық емханада ауданнан келген науқастарға консилиум жасап, жаңа туған нәрестеге ота жасау барысында тәжірибелерімен бөлісті. Түркістандық хирург мамандарына лекция оқып, дәріс жүргізді.

Сондай-ақ, Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров Түркістан қаласында салынып жатқан «Ана мен бала» орталығындағы жұмыстармен танысты. Біріккен Араб Әмірліктерінің «Абу-Даби» қорының демеушілігімен салынып жатқан перзентхана – 80 төсек-орындық. «Түркістан» корпоративтік әлеуметтік даму қорының тапсырысымен құрылыс жұмыстарын «Эристайл-Казахстан» ЖШС жүргізіп жатыр.

Орталық 3,3 гектар аумақта орналасады. Ғимарат екі қабатты, жалпы ауданы – 17 288 шаршы метр. Қазіргі таңда жер қазу жұмыстары толық аяқталған. Іргетасын құю және қайта топырақпен көму жұмыстары атқарылған. Нысан 2026 жылы тапсырылады деп жоспарланған.

Облыс әкімі мердігер мен жауапты басқарма басшыларына жұмысты сапалы атқару, құрылыс талаптарын қатаң сақтауды тапсырды. Құрылысқа қатысты ұсыныс-пікірлерді тыңдап, медициналық мекемені мамандармен қамту, жұмысын үйлестіру мәселесі де назардан түспеуі тиіс екенін ескертті.

Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров Түркістан қаласында салынып жатқан «Ана мен бала» орталығындағы жұмыстармен танысты. Біріккен Араб Әмірліктерінің «Абу-Даби» қорының демеушілігімен салынып жатқан перзентхана – 80 төсек-орындық. «Түркістан» корпоративтік әлеуметтік даму қорының тапсырысымен құрылыс жұмыстарын «Эристайл-Казахстан» ЖШС жүргізіп жатыр. 

Орталық 3,3 гектар аумақта орналасады. Ғимарат екі қабатты, жалпы ауданы – 17 288 шаршы метр. Қазіргі таңда жер қазу жұмыстары толық аяқталған. Іргетасын құю және қайта топырақпен көму жұмыстары атқарылған. Нысан 2026 жылы тапсырылады деп жоспарланған.

Облыс әкімі мердігер мен жауапты басқарма басшыларына жұмысты сапалы атқару, құрылыс талаптарын қатаң сақтауды тапсырды. Құрылысқа қатысты ұсыныс-пікірлерді тыңдап, медициналық мекемені мамандармен қамту, жұмысын үйлестіру мәселесі де назардан түспеуі тиіс екенін ескертті.

Ана мен бала дегеннен шығады, 2025 жылдың басынан бастап көпбалалы отбасыларға және наградталған аналарға берілетін мемлекеттік жәрдемақылармен орта есеппен 857,9 мың отбасы жалпы сомасы 304,8 миллиард теңге мөлшерінде жәрдемақы бөлінді. Оның ішінде: көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақымен – 615,4 мың отбасы 265,8 миллиард теңгеге; наградталған анаға берілетін жәрдемақымен – 242,5 мың адам 39 миллиард теңгеге қамтылды. Бұл туралы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі хабарлады.

2025 жылдың маусым айында жоғарыда аталған жәрдемақылармен 867,4 мың отбасы жалпы сомасы 51,3 миллиард теңге мөлшерінде, оның ішінде: көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақымен 623,5 мың отбасы 44,8 миллиард теңгеге; наградталған анаға берілетін жәрдемақымен 243,9 мың адамға 6,5 миллиард теңге мөлшерінде қамтылды.

Көпбалалы отбасыға берілетін мемлекеттік жәрдемақыға 4 және одан да көп бірге тұратын кәмелетке толмаған немесе 23 жасқа дейінгі күндізгі бөлімде оқитын студент балалары бар отбасылар табысына қарамастан үміткер бола алады.

Төлем мөлшері бала санына қарай есептеліп төленеді және 2025 жылы:

— 4 баласы бар отбасыларға – 16,03 АЕК немесе 63 030 теңге;

— 5 балаға – 20,04 АЕК немесе 78 798 теңге;

— 6 балаға – 24,05 АЕК немесе 94 565 теңге;

— 7 балаға – 28,06 АЕК немесе 110 332 теңге;

— 8 және одан да көп баласы бар отбасыларға – әр балаға 4 АЕК немесе 15 728 теңге мөлшерінде төленді.

Наградталған анаға берілетін жәрдемақы «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен наградталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған аналарға тағайындалады.

Наградталған анаға берілетін жәрдемақы ай сайын келесі мөлшерде төленеді:

«Күміс алқа» алқасымен наградталған аналарға – 6,40 АЕК немесе 25 165 теңге;

«Алтын алқа» алқасымен наградталған немесе бұрын «Батыр Ана» атағын алған, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған аналарға – 7,40 АЕК немесе 29 097 теңге. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап балалы отбасыларға тағайындалатын мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшері 6,5%-ға артқан.