Түркістан облысындағы ана мен балаға қамқорлық: өмірдің ең қымбат құндылықтарын қорғау

Өңірде соңғы жылдары ана мен бала денсаулығын сақтау, әлеуметтік жағдайын жақсарту және отбасы институтын нығайту бағытында үлкен серпін байқалады.

Түркістан облысы — халық саны ең көп, демографиялық өсімі жоғары аймақтардың бірі. Мұнда жыл сайын шамамен 60 мыңнан астам сәби дүниеге келеді. Бұл – өмірдің, болашаққа деген сенімнің нышаны. Осындай табиғи өсімнің артында үлкен еңбегі бар — аналарға, балаларға және отбасыларға көрсетіліп жатқан жүйелі қолдау.

Денсаулық сақтау саласындағы жаңа серпін

Ана мен бала денсаулығы – басты басымдық

Соңғы жылдары Түркістан облысында 18 перзентхана, 12 ана мен бала орталығы, және 300-ден астам ауылдық амбулатория жаңа стандарттар бойынша жұмыс істейді.

Барлық медициналық нысандарда аналардың қауіпсіз босануына, балалардың алғашқы айларынан бастап сапалы медициналық көмек алуына жағдай жасалған.

2024 жылы іске қосылған “Ана аманаты” жобасы ерекше рөл атқарды. Бұл бастама аясында жүкті әйелдерге мобильді клиникалар қызмет көрсетіп, шалғай ауылдарда тексеру мен кеңес алу мүмкіндігін арттырды.

Соңғы екі жылда:

Ана өлім-жітімі 35%-ға азайды;

Балалар арасындағы жұқпалы аурулардың көрсеткіші төмендеді;

Медициналық тексеруден өтетін жүкті әйелдердің үлесі 95%-ға жетті.

Түркістан қаласы мен Кентау қаласында жоғары технологиялық перинаталдық орталықтар жұмыс істейді. Мұнда заманауи құрал-жабдықтармен қамтылған реанимациялық бөлімдер, ультрадыбыстық диагностика кабинеттері, психологиялық және емізу бойынша кеңес беру бөлмелері бар.

“Ана мектебі” және психологиялық қолдау

Облыстағы барлық перзентханаларда “Ана мектебі” жобасы табысты жұмыс істейді. Бұл бағдарлама жас аналарға:

дұрыс тамақтану,

босанғаннан кейінгі күтім,

сәбиді күту мен алғашқы дамуы туралы кеңес береді.

2024 жылы бұл жобаға 15 мыңнан астам әйел қатысып, өмір сапасын жақсартуға бағытталған білім алды. Психологтар мен педиатрлар бірлесе отырып, аналарға эмоционалдық қолдау көрсетеді.

Отырар мен Созақ аудандарында “Анаға жылу” атты әлеуметтік бастама іске қосылып, әр жаңа босанған анаға тегін медициналық жиынтық, баланы күтуге арналған сертификат пен кеңес пакеті беріледі.

Балаларға арналған әлеуметтік бағдарламалар

“Бақытты бала – бақытты ел” бағдарламасы

2024 жылы Түркістан облысында “Бақытты бала – бақытты ел” жобасы бастау алды.

Бағдарлама үш негізгі бағытқа сүйенеді:

Ерте балалық шақтағы даму орталықтарын көбейту;

Балалардың шығармашылық және спорттық әлеуетін арттыру;

Әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардағы балаларға көмек көрсету.

Қазіргі таңда облыста 90-нан астам балабақша мен дамыту орталығы заманауи үлгіде жұмыс істейді.

“Жас қыран”, “Балалар академиясы”, “Күншуақ” орталықтары балаларды тек оқытып қана қоймай, эмоционалды, әлеуметтік және интеллектуалды тұрғыда дамытуға бағытталған.

Инклюзивті білім беру

Түркістан облысында ерекше қажеттілігі бар балалар да назардан тыс қалған жоқ.

2025 жылы облыста 40 инклюзивті кабинет, 10 түзету орталығы, және “Арнайы балапан” жобасы іске қосылды.

Бұл орталықтарда логопед, дефектолог, психолог және әлеуметтік педагогтар тегін қызмет көрсетеді.

Ең бастысы – қоғамда ерекше балаларға деген жылы, қамқор көзқарас қалыптасты. Бұл өңірдің адамгершілік деңгейінің биіктігін көрсетеді.

Отбасыларға әлеуметтік қолдау және демографиялық саясат

Түркістан облысында көпбалалы және аз қамтылған отбасыларға арналған жүйелі көмек бағдарламалары бар.

2025 жылы облыс бойынша 182 мың көпбалалы отбасы әлеуметтік қолдаумен қамтылды.

“Бақытты отбасы – Түркістан тірегі” жобасы аясында:

9 мыңнан астам анаға кәсіптік оқыту курстары тегін өткізілді;

1200 әйел өз ісін ашуға грант алды;

Әлеуметтік тұрғын үйлер мен ипотекалық жеңілдіктер қарастырылды.

Бұл бағдарламалар аналардың тек тұрмыстық емес, рухани және кәсіби дамуына да жол ашты.

Білім және бала дамуы

“Ақылды ұрпақ” бастамасы

Балаларға сапалы білім беру де – ана мен бала саясатының маңызды бөлігі.

2024 жылдан бері “Ақылды ұрпақ” бастамасы жүзеге асуда.

Оның шеңберінде 200 мектеп жаңа оқу жабдықтарымен қамтылып, оқушыларға арналған “Саналы ұрпақ”, “Жас зерттеуші”, “Роботика әлемі” үйірмелері ашылды.

Білім беру саласында қыз балалардың техникалық бағыттарға қызығушылығы артты. Түркістандағы IT мектебінде 600-ден астам қыз бала оқиды.

Бұл – аналар мен қыздардың жаңа буынының заманауи бағыттарға ұмтылысын көрсететін қуанышты белгі.

Қоғамдық ұйымдар мен еріктілердің үлесі

Облыста 100-ден астам әйелдер ұйымы мен ана мен балаға арналған қорлар белсенді жұмыс істейді.

“Аналар кеңесі”, “Мейірім орталығы”, “Шұғыла” және “Жүректен жүрекке” сияқты ұйымдар аналарға рухани және материалдық көмек көрсетеді.

2024 жылы “Мейірім көпірі” еріктілер қозғалысы 20 аудан бойынша 10 мыңнан астам балаға мектепке қажетті құрал-жабдықтар сыйлады.

Жас еріктілердің “Анаға құрмет” акциясы аясында қарт аналар мен жалғызбасты аналар үйлеріне барып көмек көрсетті.

Бұл – Түркістан қоғамының бірлігі мен мейірімге толы болмысының нақты айғағы.

 Мәдениет және рухани жаңғыру аясындағы аналар бейнесі

Түркістан өңірінде аналарға арналған мәдени іс-шаралар мен фестивальдар кеңінен ұйымдастырылады.

“Ана – өмір нұры”, “Мейірім мерекесі”, “Анаға тағзым” атты концерттер мен көрмелер жыл сайын өткізіліп, өнерпаздар ананың махаббаты мен рухани күшін жырлайды.

Мәдениет үйлерінде өткен “Ұлттық құндылық – ана” атты көрмелер мен поэзия кештері жастардың бойына ізгілік пен құрмет сезімін сіңіреді.

Қазақтың ұлы аналарын ұлықтау, олардың ерлігі мен еңбегін дәріптеу — облыстың мәдени өмірінің маңызды бөлігіне айналған.

Болашаққа бағыт

Түркістан облысы 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында ана мен балаға қамқорлықты негізгі бағыттардың бірі ретінде айқындады.

Болашақтағы жоспарлар мыналарды қамтиды:

Әр ауданда “Ана мен бала денсаулық орталығын” ашу;

Балаларға арналған тегін спорт және өнер үйірмелерін көбейту;

Ана капиталы жүйесін дамыту;

Жастар арасындағы отбасылық мәдениетті дәріптеу жобаларын кеңейту.

Бұл жоспарлар өңірдің адамға бағытталған саясатының дәйекті жалғасы болмақ.

Түркістан облысы бүгінде ана мен балаға қамқор аймақтардың бірі ретінде танылып отыр.

Мұнда аналарға – қолдау, балаларға – болашақ, отбасыларға – тұрақтылық берілген.

Қоғамдағы бірлік пен мейірімнің түп негізі де осы қамқорлықта жатыр.

Түркістан облысы: Ана мен балаға арналған қамқор қоғамның бейнесі

Түркістан облысы — тарихи мұрасы бай, рухани орталық қана емес, сонымен қатар ана мен балаға қамқорлық көрсетудің үздік үлгісін қалыптастырған өңір. Соңғы жылдары мұнда мемлекет пен қоғамның күш біріктіруімен аналардың өмір сапасын жақсартуға, балалардың денсаулығы мен дамуына қолдау көрсетуге бағытталған жүздеген жоба жүзеге асырылып келеді.

Бұл тек әлеуметтік саясат емес — бұл өңірдің адамгершілік болмысының көрінісі, ұлттың болашағына деген жауапкершілік.

Денсаулық – басты назарда

Ана мен бала орталықтарының заманауи жүйесі

Түркістан облысында соңғы бес жылда 6 жаңа перзентхана, 3 перинаталдық орталық, және 20 аудандық емхана ашылды. Бұл орталықтар халықаралық стандарттарға сай құралдармен жабдықталып, жүкті әйелдерге сапалы медициналық көмек көрсетуге мүмкіндік беріп отыр.

“Ана амандығы – ұлт амандығы” бағдарламасы аясында әрбір аудандық ауруханада перинаталдық тәуекелдерді басқару жүйесі енгізілді. Бұл жүйе арқылы дәрігерлер жүкті әйелдің жағдайын қашықтан бақылап, кез келген қауіптің алдын алады.

Нәтижесінде:

Ана өлім-жітімі соңғы үш жылда 42%-ға төмендеді;

Сәбилердің шала туылу көрсеткіші 10%-ға азайды;

Әрбір жаңа туған баланың алғашқы жылы медициналық тексерумен қамтылуы 98%-ға жетті.

Анаға құрмет – қоғамның іргетасы

“Ана жүрегі – Түркістанның күші”

2025 жылы облыста “Ана жүрегі – Түркістанның күші” атты облыстық әлеуметтік бағдарлама басталды.

Бұл бастама аналарды тек тұрмыстық деңгейде емес, рухани және кәсіби тұрғыда дамытуға бағытталған.

Бағдарлама аясында:

5000-нан астам ана психологиялық және қаржылық сауаттылық курстарынан өтті;

700-ден астам әйел шағын бизнес ашуға грант алды;

200-ге жуық көпбалалы ана “Жұмыспен қамту – 2025” жобасы арқылы тұрақты жұмысқа орналасты.

Сондай-ақ, Түркістан қаласында “Аналар академиясы” атты жаңа орталық ашылды. Бұл жер аналарға кәсіби кеңес, денсаулық, тәрбие, құқықтық және мәдени бағытта қолдау көрсетеді.

Балалардың дамуы мен тәрбиесіне басымдық

Ерте жастан дамыту – ұлттық стратегиялық бағыт

Түркістан облысында “Ерте даму – бақытты болашақ” жобасы іске қосылды.

Жоба арқылы 3 жасқа дейінгі балаларға арналған ерте даму кабинеттері барлық аудандарда ашылып, аналар арнайы курстардан өтеді.

Бүгінде облыста:

120-дан астам ерте даму орталығы,

30 логопедиялық кабинет,

15 инклюзивті балабақша жұмыс істейді.

Мысалы, Келес ауданындағы “Балапан әлемі” орталығында баланың психологиялық дамуы мен ата-анамен қарым-қатынас мәдениетіне ерекше мән беріледі.

Осы тәжірибе БҰҰ-ның Балалар қоры (ЮНИСЕФ) тарапынан оң бағаланып, “аймақтық үлгі” ретінде танылды.

Балалар спорты мен шығармашылығын дамыту

Түркістан облысында балалар спорты ерекше назарда.

2024 жылы “Әр бала – чемпион” бағдарламасы іске қосылып, ауылдық жерлерде 60 жаңа спорт алаңы пайдалануға берілді.

Бұдан бөлек:

5 аудандық балалар музыкалық мектебі жаңартылды;

“Балалар театры” студиялары ашылып, жас таланттарға жол ашылды;

2025 жылы Түркістанда өткен “Күншуақ балалар фестивалі” 20 мыңнан астам баланы қамтыды.

Мұндай іс-шаралар балалардың мәдени және шығармашылық әлеуетін арттырып қана қоймай, қоғамның рухани тұтастығын күшейтеді.

Әлеуметтік қолдау мен тұрғын үй саясаты

Түркістан облысы көпбалалы аналарды қолдау бойынша елде алдыңғы орында.

2025 жылға қарай 12 мыңнан астам отбасы жаңа тұрғын үймен қамтамасыз етілді.

Бұл “Бақытты отбасы – 2025” мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асырылды.

Сондай-ақ, аналар үшін арнайы жеңілдетілген несие жүйесі енгізілді.

Жаңа “Ана капиталы Түркістан” жобасы арқылы үшінші және одан көп баласы бар отбасыларға 2 миллион теңгеге дейін біржолғы төлем беріледі.

Бұл бастама аймақтағы демографиялық өсімнің тұрақты болуына және отбасылардың әл-ауқатының артуына себеп болып отыр.

Рухани және мәдени қолдау

Ана мен бала тақырыбы облыстың рухани өмірінде де маңызды орын алады.

2024 жылдан бері “Ана – өмірдің шуағы” атты дәстүрлі фестиваль жыл сайын өткізіліп, ана еңбегін дәріптейтін поэзия, ән және сурет байқаулары ұйымдастырылуда:

“Анаға тағзым” жобасы аясында аналар мен қыз балалар арасында рухани кездесу кештері өткізіледі;

“Мейірім мен махаббат” көрмесінде аналар мен балалардың бірлескен суреттері мен қолөнер туындылары көрсетіледі.

Бұл шаралар отбасы құндылықтарын насихаттап, жас ұрпақтың бойында ананы құрметтеу мәдениетін қалыптастырады.

Қоғам мен биліктің бірлескен жұмысы

Ана мен бала саласындағы жетістіктер тек мемлекеттік саясаттың емес, қоғамдық ұйымдар мен еріктілердің еңбегінің жемісі.

“Аналар кеңесі”, “Мейірім жолы”, “Жүрек жылуы”, “Қайырымды ұлт” сияқты ұйымдар облыс бойынша мыңдаған ана мен балаға көмек көрсетіп келеді.

Мәселен, “Мейірім жолы” қоры 2024 жылы 5 мың балаға мектепке қажетті құрал-жабдықтар мен киім-кешек сыйлады.

Ал “Жүрек жылуы” қозғалысы әр ай сайын ауылдардағы жалғызбасты аналар мен көпбалалы отбасыларға азық-түлік пен медициналық көмек жеткізеді.

Болашаққа бағдар

Түркістан облысының даму жоспары 2030 жылға дейінгі кезеңде ана мен балаға бағытталған саясатты күшейтуді көздейді.

Болашақта:

Әр аудан орталығында “Ана мен бала” кластері құрылмақ;

Балаларға арналған “Тегін спорт апталығы” жобасы енгізіледі;

Аналар кәсіпкерлігін дамыту үшін “Мейірім гранттары” жүйесі іске қосылады;

Әр мектеп пен балабақшада “Ана мектебі” модулі енгізілмек.

Бұл шаралар өңірдің әлеуметтік тұрақтылығын нығайтып, әйелдердің қоғамдағы белсенділігін арттырады.

Түркістан облысы – мейірім мен ізгіліктің аймағы. Мұнда ана мен бала тек әлеуметтік категория емес, адамгершілік пен болашақтың символы ретінде қарастырылады.

Аналарға құрмет көрсету, балаларды қорғау және отбасылық құндылықтарды сақтау – бұл өңірдің басты өмірлік философиясына айналған.

Былтыр Түркістан облысының медицина қызметкерлеріне практикалық-консультациялық көмек және әдіснамалық қолдау көрсету мақсатында көшпелі мониторинг жүргізілді. Оған Алматы қаласындағы «Педиатрия және балалар хирургиясы» ғылыми орталығынан бір топ мамандар арнайы келген болатын. Бүгін облыс әкімінің орынбасары Бейсенбай Тәжібаевтың төрағалығымен үйлестіру кеңесі өтіп, балаларға медициналық көмекті ұйымдастыру жұмыстарына жүргізілген мониторинг нәтижесі талқыланды.

– Ана мен бала денсаулығын қорғау аса маңызды. Бұл кезек күттірмейтін мәселе. Арнайы профессор, мамандардың өңірімізге келіп, талдау жұмыстарын жүргізіп жатқанына қуаныштымыз. Проблема бар екенін жоққа шығармаймыз. Облыс басшысының қолдауымен бұл бағытта жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Медицина ұйымдарына материалдық техникалық жабдықталуы, мамандардың біліктіліктерін арттыру үнемі назарда. Сондай-ақ қажетті маман тапшылығын жою бойынша қаржы қарастырып, арнайы гранттар бөліп отырмыз. І тоқсан қорытындысы бойынша жалпы тірі туылған нәрестелер саны 12 593-ті құрап, өткен жылмен салыстырғанда 763 жағдайға төмендеген. Ал неонатальді нәрестелер өлімі 15 жағдайға азайған. Мониторинг нәтижесі бойынша қайтадан талқылап, орын алуы ықтимал деген мәселенің алдын алу үшін тиісті жұмыс жүргізуді тапсырамын. Сондықтан нақты ұсыныс беріңіздер, – деді облыс әкімінің орынбасары.

Жиын барысында профессор, ҚР ДСМ штаттан тыс бас неонаталдық хирургі, «Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы» АҚ клиникалық жұмыс жөніндегі басқарма төрағасының орынбасары, топ жетекшісі Асылжан Ерекешов талдау нәтижелерін таныстырды. Оның айтуынша тексеру барысында бірқатар кемшіліктер анықталып, түсіндірме жұмыстары жүргізілген. Сондай-ақ С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ «КЕАҚ неонатология» кафедрасының меңгерушісі, м.ғ.д. Нышангүл Божбанбаева баяндама жасаса, мониторинг топ мүшелері пікірін ортаға салды. Облыстық денсаулық сақтау басқармасы басшысы Асхан Байдувалиев өңірде атқарылып жатқан жұмыстарды атап өтіп, жиынды қорытындылады.

Өткен жылы медицина ұйымдарына материалдық техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 9 млрд, ал мамандардың біліктілігін арттыруға 125 млн қаражат бөлінген. Сондай-ақ жергілікті бюджет есебінен 43 маман шет елдерде, соның ішінде 36 маман Ресейде оқытылды. Ал 7 маман Түркияда біліктілік арттырды. 600 маман балалық шақтағы ауруларды бірлестіре жүргізу бағдарламасы бойынша оқудан өткен. Облыс әкімінің тарапынан 60 грант бөлініп, қазіргі таңда 37 маман резидентурада оқуда.

Биыл медицина ұйымдарына материалдық техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 7,3 млрд, мамандардың біліктілігін арттыруға 121 млн қаражат жоспарлануда. Сонымен қатар облыс әкімінің тарапынан 139 грант бөлініп, қазіргі таңда қабылдау жұмыстары жүргізілуде.

Айта кетейік, облыстық балалар ауруханасындағы жансақтау бөлімінде жатқан ауыр науқастарға ғылыми орталықтың дәрігерлеріне практикалық кеңес өткізілді. Ал консультативтік-диагностикалық емханада ауданнан келген науқастарға консилиум жасап, жаңа туған нәрестеге ота жасау барысында тәжірибелерімен бөлісті. Түркістандық хирург мамандарына лекция оқып, дәріс жүргізді.

Айта кетелік, Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров Түркістан қаласында салынып жатқан «Ана мен бала» орталығындағы жұмыстармен танысты. Біріккен Араб Әмірліктерінің «Абу-Даби» қорының демеушілігімен салынып жатқан перзентхана – 80 төсек-орындық. «Түркістан» корпоративтік әлеуметтік даму қорының тапсырысымен құрылыс жұмыстарын «Эристайл-Казахстан» ЖШС жүргізіп жатыр. 

Орталық 3,3 гектар аумақта орналасады. Ғимарат екі қабатты, жалпы ауданы – 17 288 шаршы метр. Қазіргі таңда жер қазу жұмыстары толық аяқталған. Іргетасын құю және қайта топырақпен көму жұмыстары атқарылған. Нысан 2026 жылы тапсырылады деп жоспарланған.

Облыс әкімі мердігер мен жауапты басқарма басшыларына жұмысты сапалы атқару, құрылыс талаптарын қатаң сақтауды тапсырды. Құрылысқа қатысты ұсыныс-пікірлерді тыңдап, медициналық мекемені мамандармен қамту, жұмысын үйлестіру мәселесі де назардан түспеуі тиіс екенін ескертті.

Ана мен бала дегеннен шығады, 2025 жылдың басынан бастап көпбалалы отбасыларға және наградталған аналарға берілетін мемлекеттік жәрдемақылармен орта есеппен 857,9 мың отбасы жалпы сомасы 304,8 миллиард теңге мөлшерінде жәрдемақы бөлінді. Оның ішінде: көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақымен – 615,4 мың отбасы 265,8 миллиард теңгеге; наградталған анаға берілетін жәрдемақымен – 242,5 мың адам 39 миллиард теңгеге қамтылды. Бұл туралы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі хабарлады.

2025 жылдың маусым айында жоғарыда аталған жәрдемақылармен 867,4 мың отбасы жалпы сомасы 51,3 миллиард теңге мөлшерінде, оның ішінде: көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақымен 623,5 мың отбасы 44,8 миллиард теңгеге; наградталған анаға берілетін жәрдемақымен 243,9 мың адамға 6,5 миллиард теңге мөлшерінде қамтылды.

Көпбалалы отбасыға берілетін мемлекеттік жәрдемақыға 4 және одан да көп бірге тұратын кәмелетке толмаған немесе 23 жасқа дейінгі күндізгі бөлімде оқитын студент балалары бар отбасылар табысына қарамастан үміткер бола алады.

Төлем мөлшері бала санына қарай есептеліп төленеді және 2025 жылы:

— 4 баласы бар отбасыларға – 16,03 АЕК немесе 63 030 теңге;

— 5 балаға – 20,04 АЕК немесе 78 798 теңге;

— 6 балаға – 24,05 АЕК немесе 94 565 теңге;

— 7 балаға – 28,06 АЕК немесе 110 332 теңге;

— 8 және одан да көп баласы бар отбасыларға – әр балаға 4 АЕК немесе 15 728 теңге мөлшерінде төленді.

Наградталған анаға берілетін жәрдемақы «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен наградталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған аналарға тағайындалады.

Наградталған анаға берілетін жәрдемақы ай сайын келесі мөлшерде төленеді:

«Күміс алқа» алқасымен наградталған аналарға – 6,40 АЕК немесе 25 165 теңге;

«Алтын алқа» алқасымен наградталған немесе бұрын «Батыр Ана» атағын алған, І және ІІ дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен наградталған аналарға – 7,40 АЕК немесе 29 097 теңге. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап балалы отбасыларға тағайындалатын мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшері 6,5%-ға артқан.