Түркістан облысындағы гендерлік саясат: бастамалар және әлеуметтік өзгерістер

Соңғы жылдары Түркістан облысында да бұл бағыттағы жұмыстар жаңа қарқын алып келеді. Мемлекеттік бағдарламалар мен жергілікті бастамалар арқылы әйелдердің әлеуметтік рөлі артып, отбасы институтын нығайту, гендерлік теңдікті қалыптастыру мәселелері күн тәртібінен түскен жоқ.

2024–2025 жылдары аймақтағы білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қолдау саласында гендерлік саясатты ілгерілетуге бағытталған бірқатар маңызды өзгерістер орын алды.

Гендерлік саясаттың жалпы бағыттары

Қазақстанда гендерлік саясат 2006 жылы қабылданған «Гендерлік теңдік стратегиясы» негізінде дамып келеді. Бұл құжат ерлер мен әйелдердің қоғам өміріндегі тең мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге бағытталған. Түркістан облысы осы стратегияны жүзеге асыруда белсенді өңірлердің бірі саналады.

Жалпы алғанда, гендерлік саясат үш негізгі бағытқа сүйенеді:

Әйелдердің экономикалық белсенділігін арттыру – кәсіпкерлікке қолдау, жеңілдетілген несие беру, жұмыспен қамту орталықтары арқылы жаңа мамандықтарға үйрету.

Әйелдердің әлеуметтік мәртебесін көтеру – білім алу, кәсіби даму, шешім қабылдау процестеріне қатысу мүмкіндіктерін кеңейту.

Әйелдердің құқықтарын қорғау және тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күрес – құқықтық қорғау шараларын күшейту, әлеуметтік орталықтар ашу, психологиялық көмек көрсету.

Түркістан облысындағы гендерлік саясаттың қазіргі жағдайы

Әйелдердің экономикадағы үлесі

2025 жылдың басындағы статистикаға сәйкес, Түркістан облысында әйелдердің 49%-ы еңбек нарығында белсенді. Олардың басым бөлігі білім беру, денсаулық сақтау, қызмет көрсету саласында еңбек етеді.

2024 жылы облыстағы шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің 41%-ын әйелдер басқарып отырғаны ресми түрде хабарланды. Бұл көрсеткіш Қазақстандағы орташа деңгейден жоғары.

Жаңалықтарда жиі айтылып жүргендей, Түркістан қаласында және облыстың өзге де аудандарында әйелдер кәсіпкерлігін қолдауға арналған «Әйелдерге арналған бизнес-инкубатор» жобасы іске қосылды. Бұл жоба аясында жүздеген әйел өз кәсібін ашып, мемлекеттен қайтарымсыз грантқа ие болды.

Білім беру және әйелдердің көшбасшылық рөлі

Облыстағы жоғары оқу орындарында қыздардың үлесі 55%-дан асады. Бұл – гендерлік теңдіктің оң көрсеткіштерінің бірі.

2024 жылы Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде «Әйелдер көшбасшылығы мектебі» ашылды. Мұнда студент қыздарға саясаттану, экономика, құқық саласында қосымша тренингтер өткізіліп, болашақта басшылық қызметтерге араласуға жағдай жасалуда.

Әлеуметтік қорғау және тұрмыстық зорлықпен күрес

Тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі Қазақстанның барлық өңірі сияқты Түркістан облысында да өзекті. Соңғы мәлімет бойынша, 2024 жылы облыста осындай фактілердің азаюына байланысты арнайы әлеуметтік орталықтар жұмысы күшейтілді.

Түркістан қаласында «Дағдарыс орталығы» жұмыс істейді. Бұл орталық әйелдерге және балаларға уақытша баспана, психологиялық көмек, заңгерлік кеңес береді. Облыс әкімдігі мен үкіметтік емес ұйымдар бірлесіп, тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарын жүйелі жүргізіп отыр.

2025 жылдың қаңтарында Түркістан облыстық полиция департаменті тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы жаңа «Қауіпсіз отбасы» жобасын жариялады. Бұл бастама шеңберінде полиция қызметкерлері мен психологтар ауылдарға шығып, әйелдер мен жастарға түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.

Әйелдердің саясаттағы рөлі

Соңғы жылдары облыстық және қалалық мәслихаттарға сайланған әйелдердің үлесі артып келеді. 2023 жылғы мәслихат сайлауының нәтижесінде Түркістан облыстық мәслихат депутаттарының 30%-ын әйелдер құрады.

2024 жылы ҚР Президенті жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның аймақтық филиалы Түркістанда жаңа кеңсе ашып, облыстағы әйелдер мәселесін шешуге белсенді араласа бастады.

Жаңалықтар мен соңғы бастамалар

2024 жылдың сәуірі – Түркістанда «Гендерлік теңдік – қоғамның тұрақты дамуының кепілі» атты халықаралық форум өтті. Форумға Қазақстан, Өзбекстан және Қырғызстаннан сарапшылар қатысып, өңірлік ынтымақтастық аясында әйелдердің рөлін талқылады.

2024 жылдың маусымы – Жетісай ауданында көпбалалы аналарға арналған кәсіпкерлік курстары іске қосылды. Бұл жоба аясында 300-ден астам әйел тігін, кондитерлік іс, қолөнер саласында білім алды.

2024 жылдың қазаны – Кентау қаласында қыз балаларға арналған «STEM-білім беру орталығы» ашылды. Мұнда қыздар IT, инженерия, робототехника саласында оқуға мүмкіндік алды.

2025 жылдың қаңтары – Түркістан облысы әкімдігі «Әйелдер мен қыздардың құқығын қорғау жылын» жариялап, арнайы іс-шаралар жоспарын бекітті.

2025 жылдың ақпаны – Сарыағаш ауданында тұрмыстық зорлық құрбандарына арналған жаңа әлеуметтік баспана ашылды. Мұнда бір мезетте 50-ге жуық адам паналай алады.

Қоғамдық пікір және сарапшылар бағасы

Әлеуметтанушылардың пікірінше, Түркістан облысында әйелдердің қоғамдағы рөлі жылдан-жылға артып келеді. Бұл құбылыстың бірнеше себебі бар:

Мемлекеттік бағдарламалар арқылы әйелдер кәсіпкерлігіне қолдау артуы;

Жастар арасында білім алуға ұмтылған қыздардың көбеюі;

Әйелдердің саясаттағы үлесінің өсімі;

Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрестің жүйелі жүргізілуі.

Жергілікті сарапшылар гендерлік саясаттың ауылдық жерлерде әлі де баяу жүріп жатқанын атап өтеді. Әсіресе ауыл әйелдерінің ақпаратқа қолжетімділігі, заңдық сауаттылығы әлі де жеткіліксіз.

Болашақтағы жоспарлар

2025–2030 жылдарға арналған аймақтық даму стратегиясында Түркістан облысы әйелдердің қоғамдық өмірге белсенді қатысуына ерекше назар аудармақ.

Басты мақсаттар:

Әйелдердің кәсіпкерлік саласындағы үлесін 50%-ға жеткізу;

Мәслихаттардағы әйелдер үлесін 35%-дан асыру;

Тұрмыстық зорлық фактілерін 2 есеге қысқарту;

Қыз балаларды STEM-білім беру бағдарламаларына кеңінен тарту.

Түркістан облысындағы гендерлік саясат қазіргі таңда қарқынды даму кезеңінде. Жаңадан іске қосылған жобалар, білім беру орталықтары, кәсіпкерлік бағдарламалары мен әлеуметтік қорғау шаралары әйелдердің өмір сапасын арттыруға ықпал етіп отыр.

Әйелдердің экономикадағы, саясаттағы және қоғамдағы белсенділігі өскен сайын өңірдің де әлеуметтік-экономикалық дамуы жаңа деңгейге көтерілері анық. Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету – тек әйелдер үшін ғана емес, бүкіл қоғам үшін маңызды міндет.

2024 жылғы ақпаратқа сәйкес, Отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасында: «Мемлекеттік саяси қызметшілер құрамында әйелдердің өкілдік етуі саласында оң серпін жоқ. Жұмыс істейтін 728 мемлекеттік саяси қызметшінің 65-і немесе 8,9 %-ы әйелдер. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамындағы әйелдердің үлесі 9 %-ды құрайды. Ал, Испания мен Финляндияда Үкімет мүшелерінің 60 %-дан астамы әйелдер» делінген.

Жергілікті (аумақтық) атқарушы органдардағы басшы лауазымдарда әйелдердің өкілдік етуінде үлкен өзгерістер байқалмайды. Облыс әкімі лауазымындағы әйелдердің үлесі − 5,9 % (17 облыстың 1-уі). Барлық
17 өңірде әйел әкім орынбасарларының үлесі 9,3 %-ды құрайды. Облыстар, астана, республикалық маңызы бар қалалар әкімдерінің және олардың бірінші орынбасарларының жалпы құрамында әйелдер 9,5 %-ды құрап отыр.

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша мемлекет қатысатын компаниялардың басшы органдарында әйелдер үлесін кезең-кезеңімен 30 %-ға дейін арттыру бойынша жұмыс жүргізіліп жатқанын атап өткен жөн.

Бүгінде Түркістан облысы  халық саны жағынан еліміздегі көшбасшы өңір. Тиісінше көп балалы аналар саны жағынан да ел бойынша алдыңғы орында. Өңірдегі аналар тек отбасының ұйытқысы ғана болып қоймай, қоғамның барлық саласында жемісті еңбек етіп келеді. Әсіресе, кәсіпкерлік, бизнес саласындағы ханымдардың үлесі жыл санап артуда.

Түркістан облысында әйелдер қауымы барлық салада белсенділік танытуда. Облыс көлемінде шамамен 213 мыңнан астам кәсіпкер бар.  Оның 68 мыңы – қыз-келіншектер. Яғни шағын және орта кәсіпкерліктің 31%-ында іскер ханымдар  басшылық жасап отыр.

Айта кетелік, Түркістан облысында гендерлік саясатты қамтамасыз ету үшін облыс әкімінің әйелдер және отбасы мәселелері бойынша штаттан тыс кеңесшісі тағайындалды. Сондай-ақ әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия мен облыс әкімі аппаратының инспекторы екі гендер теңдігін қамтамасыз етуді қолға алған.

Биыл Түркістан облысы әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия құрамы қайта құралып, оған әртүрлі саланың мамандары қосылған. Жауапты өкілдің мәлімдеуінше, құрам ауысқаннан кейін гендерлік саясат бойынша прогресс байқалып, түрлі шаралар іске асты. 

Мәлімдеулерінше, облыс көлеміндегі әйелдер және отбасы бойынша өзекті мәселелер комиссия отырыстарының күн тәртібіне енгізілді. 

“Түркістан облысы әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия мүшелерінің арасынан жедел іс-қимыл жасап, түрлі дағдарыстық жағдайларға ден қою жөніндегі үйлестіру тобы құрылып, комиссия төрағасымен бекітілген. Үйлестіру тобының жағдайды шешу бойынша басқа да мүдделі мемлекеттік органдармен және қызметтермен өзара іс-қимыл жасау тетігін әзірленіп, бекітілді”, – делінген хабарламада. 

Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасын іске асыру мақсатында  нақты жұмыс жүргізіліп, басқа мемлекеттік органдары мен үкіметтік емес ұйымдарымен бірқатар ұйымдық іс-шаралар жүзеге асырылды. 

"БҰҰ-әйелдер" және ЮНФПА ұйымдастыруымен мұғалімдер мен мемлекеттік қызметкерлер арасында гендерлік теңсіздік, гендерлік кемсіту, гендерлік құзыреттіліктердің негізгі ұғымдары бойынша тренинг және оқу-жаттығулар өткен.

Биыл 26 қарашада Түркістан қаласында "БҰҰ-әйелдер" құрылымы және гендерлік зорлық-зомбылықты жою жөніндегі Орталық Азия альянсы, мәдениет және ақпарат министрлігімен бірлесе отырып, президент жанындағы әйелдер істері жэне отбасылық-демографиялық, саясат жөніндегі ұлттық комиссияның қолдауымен өзін-өзі қорғау тренингі болған. Онда қыз-келіншектерге "Empowerment through Self-Defense" әдістемесімен өзін қорғау жолдарын үйретті. 

Экономикадағы гендерлік теңдік

Түркістан облысындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссияның мәлімдеуінше, әйелдер бизнес саласында жемісті еңбектер көрсетіп жатыр. Облыс көлемінде шамамен 213 020 мың кәсіпкер болса, оның 68 000 мыңға жуығы – шағын және орта бизнеске басшылық жасап жатқан әйел азаматтар. 

Статистикаға сәйкес, шағын және орта кәсіпкерліктің 31,9%-ында әйел адамдары басшылық жасайды. Яғни Түркістан өңірінде жұмыс істейтін әрбір үшінші кәсіпкер – әйел.  

“Әйел кәсіпкерлігін қолдау мақсатында еліміздегі алғашқы "Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталығы" өткен жылдың қараша айында Түркістан қаласында құрылды. Орталықтың мақсаты – кәсіпкер әйелдердің мүмкіндіктерін кеңейту, бизнесті жүргізу үшін оларға қолайлы жағдайлар жасау. Бүгінгі күні орталыққа 2000-нан астам кәсіпкер әйелдер, бастаушы стартапер келіншектер кеңес алу үшін жүгінді”, – делінген хабарламада.

Қазір Түркістан облысында 5658 мемлекеттік қызметкердің 1564-і немесе 27,3%-ы – әйелдер. Оның ішінде 249-ы немесе 15%-ы басшылық лауазымдарды атқарады. Ал ең көп әйел азаматтары білімі беру мен денсаулық саласында екен.

Түркістан облысында бизнесті дөңгелетіп жүрген әйелдерді "Қазақстан іскер әйелдер ассоциациясы" ҚБ бір арнаға тоғыстырады. Сондай-ақ кәсіпкер әйелдердің құқығы үшін қызмет ететін  "Сана сезім" әйелдер бастамаларының құқықтық орталығы" ҚБ бар.

Түркістандағы дағдарыс орталығы

“Түркістанда "Сенім-Ай" ҚБ-нің "КӨМЕК" дағдарыс орталығы бар. Әкімдік дағдарыс орталығымен тығыз байланыс орнатып, әйелдер үшін қолайлы жағдай жасау мақсатында жиі кездесіп, пікір алмасады. Жәбірленген қыз-келіншектерге құқықтық көмек көрсетіп, зорлық-зомбылықтың түрін талдап, категориясын анықтап, медициналық және психологиялық кеңестер беріліп жатыр”, – деді комиссия мүшесі.

Айтуынша, жергілікті жерлерде үкіметтік емес ұйымдармен 2024 жылға арналған бірлескен жұмыс жоспарлары бекітілген. Әйелдерді зорлық-зомбылықтан қорғау үшін тұрғындарға зорлық-зомбылық құрбандарының құқықтары туралы түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, тиісті ақпарат ұсынылады дейді.

“Әйелдер мен балалардың құқығын қорғау жұмысының тиімділігін арттыру бойынша мүдделі органдармен, үкіметік емес ұйымдармен, қоғамдық кеңестермен жұмыстың ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуы облыс әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссиясының қатаң бақылауында”, – дейді комиссия өкілі.

Түркістан облысында отбасылық институтты нығайту, әлеуметтік қолдау жүйесін жетілдіру бағытында жүйелі түрде жұмыстар жүргізіліп келеді. Бұл ретте Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен бекітілген «Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасын» іске асыру – өңірлік деңгейде де ерекше назарда. Аталған тұжырымдама аясында бүгінгі таңда облыстың барлық аудан-қалаларында жалпы саны 17 «Отбасын қолдау орталығы» табысты жұмыс істеуде.
Солардың қатары бүгін тағы бір маңызды әлеуметтік нысанмен толықты: Қазығұрт ауылында жаңа «Отбасын қолдау орталығы» ашылып, өз жұмысын бастады. Орталық Түркістан облысы әкімдігінің қолдауымен, аудандық «Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» мемлекеттік мекемесінің жанынан құрылып отыр. Бұл – мемлекеттік отбасылық саясатты тиімді әрі жүйелі түрде жүзеге асыруға бағытталған тағы бір нақты қадам.
Жаңа орталық 2024 жылдың қаңтар айында ресми түрде тіркеуден өтіп, қазіргі таңда толыққанды жұмыс істеуде. Ғимарат екі қабатты, заманауи талаптарға сай салынған. Орталықта 14 штаттық бірлік бекітілген, бұл – мамандардың тұрғындарға сапалы және кешенді қызмет көрсетуіне мүмкіндік береді.
Ғимараттың инфрақұрылымы да ерекше назарға алынған. Мұнда өмірлік қиын жағдайға тап болған азаматтарға арналған 14 жатын орын қарастырылған, оның ішінде балаларға арналған 8 орын бар. Сонымен қатар, орталықта 6 жұмыс бөлмесі, 2 азаматтарды қабылдау бөлмесі, кеңес беру, демалу және әкімшілік кабинеттер орналасқан.
Аталған нысанның ашылу салтанатына Қазығұрт ауданының әкімі Азизхан Исмаилов қатысып, орталықтың маңызы мен болашағына тоқталды. Өз сөзінде әкім орталық қызметкерлеріне үлкен сенім артылатынын, олардың кәсіби біліктілігі мен адами жанашырлығы өңір халқының әлеуметтік жағдайын жақсартуға үлес қосатынына сенімді екенін жеткізді. Сондай-ақ, мекеме ұжымы тек әлеуметтік көмек көрсетіп қана қоймай, отбасы құндылықтарын нығайту, отбасындағы тұрақтылық пен өзара сыйластықты арттыру бағытында да маңызды жұмыстар атқаратынын атап өтті.
Жалпы, бұл орталық – өмірлік қиын жағдайда қалған азаматтарға, сондай-ақ тұрмыстық зорлық-зомбылыққа тап болған әйелдер мен балаларға кешенді қолдау көрсету мақсатында құрылған. Мұнда психологиялық, құқықтық және әлеуметтік көмек түрлері көрсетіледі. Орталықтың негізгі қызмет бағыттары – 9 түрлі сала бойынша кеңес беру мен қолдау көрсету:
— Психологиялық көмек көрсету;
— Әлеуметтік кеңес беру;
— Құқықтық қолдау;
— Отбасындағы қатынасты қалпына келтіру;
— Балалар мен аналарды қорғау;
— Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу;
— Қайта әлеуметтендіру бағдарламалары;
— Тұрмысы төмен отбасыларға бағытталған көмектер;
— Жұмыспен қамту және кәсіби бағдар беру.
Орталықта қызмет көрсететін мамандар – жоғары білімді, тәжірибелі психологтар, әлеуметтік қызметкерлер мен заңгерлер. Олар әрбір отбасымен жеке жұмыс жүргізіп, қиын жағдайдан шығуға нақты шешімдер мен жол картасын ұсынады. Сонымен қатар, орталықта алдын алу шаралары, тренингтер, отбасы құндылықтары жөніндегі семинарлар мен тақырыптық кездесулер тұрақты түрде ұйымдастырылып отырады.
Айта кетейік, Түркістан облысы – республикада алғашқылардың бірі болып отбасылық институтты жүйелі дамытуға ерекше көңіл бөлген аймақтардың бірі. Әлеуметтік қолдау жүйесін жаңғырту, аналар мен балалардың құқығын қорғау, отбасы мәселелерін мемлекеттік деңгейде шешу — өңірлік әлеуметтік саясаттың басты басымдықтары қатарында.
Жаңа орталықтың ашылуы – тек бір аудандағы ғана емес, жалпы Түркістан облысының әлеуметтік тұрақтылығын, қоғамдық келісімді және халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған маңызды бастамалардың бірі. Бұл мекеменің қызметі арқылы отбасылар қолдау тауып қана қоймай, қоғамдағы бірлік пен тұрақтылықты нығайтуға зор үлес қосылмақ.

Бүгінгі таңда 728 мемлекеттік саяси қызметшінің 65-і немесе 8,9 %-ы әйелдер. ҚР Үкіметінің құрамындағы әйелдердің үлесі 9%-ды құрайды. Ал Испания мен Финляндияда Үкімет мүшелерінің 60 %-дан астамы әйелдер деседі. Облыс әкімі лауазымындағы әйелдердің үлесі – 5,9% (17 облыстың 1-уі). Барлық өңірде әйел әкім орынбасарларының үлесі 9,3 %-ды құрайды. Облыстар, астана республикалық маңызы бар қала әкімдерінің және олардың бірінші орынбасаралары жалпы құрамында әйелдер 9,5 %-ды құрап отыр.

Қазіргі таңда Түркістан облысы халық саны жағынан еліміздегі көшбасшы өңір. Тиісінше көпбалалы аналар саны жағынан да ел бойынша алдыңғы орында. Облыста демографиялық өсу деңгейі жоғары дәрежеде. Биылғы жылдың 9 айында 30 мыңнан астам бала дүниеге келген. Соның ішінде егіздер саны – 345 болса, үшем – 7-еу. Ардақты аналар саны бойынша өңіріміз көшбасшылар қатарында. Өңірдегі аналар отбасыларды ұйытқысы ғана болып қоймай, қоғамның барлық саласында жемісті еңбек етуде. Әсіресе, кәсіпкерлік, бизнес саласындағы ханымдардың үлесі жыл санап артуда.

Түркістан облысында әйелдер қауымы барлық салада белсенділік танытуда. Облыс көлемінде шамамен 213 мыңнан астам кәсіпкер әйел бар. Оның 68 мыңға жуығы қыз-келіншектер. Яғни шағын және орта кәсіпкерліктің 31,9 %-ында іскер ханымдар басшылық жасап отыр.

«Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы» бойынша облыс әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия жұмыстары жоспарға сай жүргізілуде. Жауапты өкілдердің сөзінше комиссияның мемлекеттік органдары мен үкіметтік емес ұйымдарымен жыл басынан бері бірқатар ұйымдық іс-шаралар жүзег асырылды. Облыстың әйелдер қауымы барлық салаларда жемісті еңбек көрсетіп келеді. Өңір бойынша шамамен 213 мыңнан аса кәсіпкер болса, оның 68 мыңға жуығы шағын және орта бизнеске басшылық ететін әйелдер қауымы. Статистикалық мәлімет бойынша шағын және орта кәсіпкерліктің 31,9%-ынла әйелдер басшылық етеді. Демек, Түркістан өңірінде жұмыс істейтін әрбір үшінші кәсіпкер әйел кәсіпкерлер. Ол әйелдердің кәсіпкерлігін қолдау мақсатында еліміздегі алғашқы «Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту» орталығы өткен жылы Түркістан қаласында ашылған болатын. Бұл орталықтың мақсаты – кәсіпкер әйелдердің мүмкіндіктерін кеңейту, бизнесті жүргізу үшін оларға қолайлы жағдай жасау. Қазіргі таңда орталыққа 2 мыңнан астам кәсіпкер әйелдер, кәсіпкерлік бастамасы бар әйелдер және бастауыш стартаперлер кеңес алу үшін жүгініп отыр. Бүгінгі таңда өңірде іс басындағы 5658 мемлекеттік қызметшінің 1564-і немесе 27,3%-ы әйелдер. Оның ішінде, 249-ы немесе 15%-ы басшылық лауазымдарды атқарады. Соның ішінде өңірде әйелдердің ең көп бөлігі білім беру мен денсаулық сақтау салаларында қызмет етеді.

Облыста отбасылық құндылықтарды дәріптеу, жанұяның беріктігін сақтау, ажырасудың алдын ала бағытында түрлі жобалар ұайымдастырылуда. Атап айтсақ, «Отбасы бақыт мекені», «Тәрбиенің ең тамаша мектебі – отбасы», «Жас отбасындағы қақтығыстар», «Жанұя – бақыт тілегі», «Тәрби тал бесіктен басталады», «Ұлттық құндылық – отбасы тәрбиесінде», «Тәртіп-тәрбие бастауы», «Отбасы ең үлкен құндылық» тақырыптарында отбасыларға 10 психо-профилактикалық жұмыстар жүргізіліп, 500-ге жуық отбасы қамтылды. Соның аясында Түркістан облысы әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссиясы, Түркістан облысы Полиция департаментінің жергілікті полиция қызметі басқармасы, Түркістан облысы әйелдерді қолдау үкіметтік емес ұйымдарының бірлескен жоспары бекітілген. Осы жоспар аясында комиссия тарапынан отбасылық-тұрмыстыұ қатынастар саласында әйелдер мен балалардың құқықтарын өорғау бойынша оң жұмыстар атқарылған. Комиссия зорлық-зомбылық көрген әйелдерге медициналық және психологиялық көмек көрсетеді. Әйелдерге жасалатын зорлық-зомбылықтың алдын алу мақсатында мүдделі органдарымен, үкіметтік емес ұйымдармен және қоғамдық кеңестермен бірлескен жұмыс атқарылуда. Комиссия мемлекеттік органдармен, үкіметтік және үкіметтік емес қоғамдық бірлестіктерімен, «Қазақстан іскер әйелдер ассоциациясы» ҚБ Түркістан облысының филиалы, «Сана сезім» Әйелдер бастамаларының құқықтық орталығы» ҚБ және «Сенім-Ай» ҚБ-нің «Көмек» дағдарыс орталығымен тығыз байланыстығын арттыру мақсатында жиі кездесу ұйымдастырылып, пікірі алмасады. Жәбір көрген қыз-келіншектерге көмек көрсетіліп, зорлық-зомбылықтың түрін талдап, категориясын анықтап, медициналық және психологиялық кеңестер беріледі.

Әйелдерге қатысты зорлық-зомбылық миллиондаған адамдарға әсер ететін жаhандық мәселеге айналған. Дегенмен, дүние жүзінде зардап шеккендерге көмек пен қолдау көрсетуге дайын ұйымдар мен бастамалар көбейіп келеді. Бұл жұмыстаы басты рөл зорлық-зомбылық құрбаны болған әйелдерге жан-жақты көмект көрсететін мамандандырылған орталықтарға тиесілі.
Ал әйелдерге көмек көрсету орталықтары мәселенің барлық аспектілерін ескеретін кешенді әдісті қолданады. Бұл жай ғана жедел жәрдем емес, физикалық және писхологиялық денсаулықты қалпына келтіруге көмектесетін маңызды қолдау жүйесі. Өңірде әйелдерді қолдау және қорғау мақсатында жұмыс істеп жатқан орталықардың басты мақсаты да осы.

Айта кетсек, Түркістан қаласында «Қамқорлық» отбасы орталығын ашылған. Отбасы орталығы негізгі 10 бағыт бойынша жұмыс жүргізеді. Олар: психологиялық қолдау көрсету, құқықтық жәрдем беру, үкіметтік емес ұйымдармен бірлескен жұмыс жүргізу, медиаторлармен бірлескен жұмыс (отбасындағы проблемалармен ажырасудың алдын алу, құқықтық көмектер) жүргізу, өз кәсібін игеруге ықпал ету, үй жағдайында жұмыспен қамтылуға жәрдемдесу, денсаулық сақтау және және көші-қон бойынша мәселелерін шешу, тұрғын үй мәселелері бойынша көмек көрсету, мұқтаж аналарға арналған курстарды ұйымдастырып, оқыту және аз қамтылған отбасыларға көмек көрсету. Орталықта кондитерлік, тігіншілік, компьютерлік сауаттылық, шаштараз, СММ кәсібін меңгеру, дефектолог-логопед мамандарды даярлау да қолға алынып отыр. Алдағы уақытта «Қамқорлық» отбасы орталығы аудандарда да ашуда жоспарланып отыр.