Түркістан облысындағы отбасылық құндылықтарды нығайту шаралары

Соңғы жылдары облыс әкімдігі мен түрлі қоғамдық ұйымдар отбасылық құндылықтарды сақтау, жас отбасыларды қолдау және ата-аналар мен балалар арасындағы өзара түсіністікті нығайту бағытында жүйелі түрде жұмыс жүргізіп келеді.

Отбасы – қоғамның тірегі

Қоғамның іргетасы – берік отбасы. Түркістан облысында бұл қағидат нақты іспен дәлелденіп отыр. Облыстық қоғамдық даму басқармасы мен «Отбасы орталығы» бірлесе отырып, жыл сайын «Мерейлі отбасы» ұлттық байқауын өткізеді. Бұл байқау өңірдің барлық аудандарын қамтып, өзара сыйластық пен бірлікке үлгі болған жүздеген әулеттерді насихаттауға мүмкіндік береді.

Мысалы, Сайрам ауданындағы Нұрмаханбетовтер отбасы – үш ұрпақ өкілі бір шаңырақ астында тату-тәтті өмір сүріп отырған өнегелі жанұя. Олар тек өз балаларына емес, ауыл жастарына да үлгі болып, ұлттық тәрбиенің мәнін дәріптеп келеді. Осындай мысалдар өңірдің әр ауданында бар және олардың өмір жолы бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жарияланып тұрады.

Жас отбасыларды қолдау бағдарламалары

Соңғы жылдары Түркістан облысында жас отбасылардың әлеуметтік жағдайын жақсарту бағытында бірнеше жоба іске асырылды. Солардың бірі – «Жастар – отбасының болашағы» атты аймақтық бағдарлама. Бұл жоба жас жұбайларға тұрғын үй жалдау, бала күтіміне байланысты қызметтер мен психологиялық кеңес алу тұрғысынан үлкен көмек көрсетеді.

2024 жылы облыс бойынша 300-ден астам жас отбасы мемлекеттік қолдауға ие болып, баспанамен қамтамасыз етілді. Ал облыстық «Жастар ресурстық орталығы» ұйымдастырған «Бақытты неке – берік қоғам» тренингтері мен отбасылық семинарларына 5 мыңнан астам жас жұп қатысты.

Отбасылық тәрбиені насихаттау және ұлттық дәстүрді жаңғырту

Отбасылық құндылықтарды сақтау дегеніміз – ұлттық дәстүрді сақтау. Бұл бағытта Түркістан облысында көптеген мәдени іс-шаралар өткізіледі. «Ана мектебі» республикалық қозғалысының өңірлік филиалы әйелдерге арналған психологиялық, рухани және тұрмыстық тренингтер өткізеді.

Мысалы, Түлкібас ауданында аналарға арналған «Шаңырақ шаттығы» атты іс-шара ұйымдастырылып, аналар мен келіндерге ұлттық тәрбиенің мәні, сыпайылық пен сыйластық қағидалары түсіндірілді. Осындай жиындар арқылы келін мен ене арасындағы түсіністік, ерлі-зайыптылардың жауапкершілігі және бала тәрбиесіндегі ата-ананың рөлі кеңінен талқыланады.

«Мерейлі отбасы» байқауы – өнегелі өмірдің үлгісі

«Мерейлі отбасы» ұлттық жобасы Түркістан облысында ерекше маңызға ие. 2025 жылы бұл байқауға облыстың 200-ден астам отбасылары қатысып, әрқайсысы өздерінің өмірлік ұстанымдары мен құндылықтарын ортаға салды.

Жүлделі орынға ие болған Кентау қаласындағы Омаровтар отбасы – көпбалалы әрі еңбекқор отбасы. Ерлі-зайыптылар ұстаздық қызмет атқарып, балаларын отансүйгіштікке тәрбиелеуде. Олардың жетістігі басқа жас отбасыларға шабыт береді.

Бұл байқау арқылы отбасы мүшелері өзара құрмет, сүйіспеншілік, еңбекқорлық және бірлік құндылықтарын дәріптейді.

Әйелдің отбасыдағы және қоғамдағы рөлі

Отбасындағы басты тұлғалардың бірі – әйел. Түркістан облысында әйелдердің рухани және әлеуметтік белсенділігін арттыруға арналған «Бақытты әйел» орталықтары жұмыс істейді. Мұндай орталықтар Кентау, Сайрам және Мақтаарал аудандарында ашылып, әйелдерге психологиялық көмек пен кәсіби кеңес береді.

Мәселен, 2024 жылы Сарыағаш ауданында 200-ге жуық әйел тігін ісін, кулинария мен кәсіпкерлікті үйрететін курстардан өтті. Бұл тек табыс көзі емес, отбасылық татулықты сақтау мен өз-өзін дамытуға мүмкіндік береді.

Балалар мен жастар тәрбиесіне басымдық

Отбасының берік болуы – ұрпақ тәрбиесіне байланысты. Осы бағытта Түркістан облысында мектептер мен колледждерде «Отбасы сабақтары» атты арнайы жобалар қолға алынды. Онда оқушыларға ата-анамен дұрыс қарым-қатынас орнату, сыйластық пен мейірімділік сынды адами қасиеттер үйретіледі.

Сонымен қатар, облыста «Жас отбасы клубтары» жұмыс істейді. Бұл клубтар жас ерлі-зайыптыларға қарым-қатынас мәдениеті мен дағдарысты жағдайларды еңсеру жтәсілдерін үйретеді. Мұндай кездесулердің нәтижесінде отбасылық ажырасу көрсеткіші азайған.

Қоғамдық ұйымдардың үлесі

Түркістан облысындағы «Отбасы және демография» қоры, «Ана мен бала орталығы», «Шаңырақ» қоғамдық бірлестіктері халықпен тікелей жұмыс істеп, кеңес беру қызметтерін ұсынады. Олар жыл сайын жүздеген отбасына психологиялық, заңдық және әлеуметтік көмек көрсетеді.

Мысалы, 2024 жылы бұл ұйымдардың бастамасымен 20-дан астам аудандық деңгейде «Отбасылық бақыт формуласы» атты форумдар өткізілді. Форумдарға ата-аналар, педагогтер, дін өкілдері мен жастар қатысты.

Мәдени және рухани бағыттағы шаралар

Түркістан – рухани астана. Сондықтан мұнда өткізілетін көптеген мәдени шаралар отбасы құндылығын дәріптеуге бағытталған. «Қыз ұзату салты», «Бесікке салу», «Шілдехана», «Тұсаукесер» сияқты дәстүрлер қайта жаңғырып, халыққа ұлттық тәрбиенің мәні түсіндірілуде.

«Әлем анадан нұр алады» атты мерекелік концерттер мен көрмелерде аналардың еңбегі мен тәрбиелік рөлі кеңінен насихатталады. Ал жастар үшін арнайы «Бақытты отбасы мектебі» жобасы ұйымдастырылып, неке құндылығы мен жауапкершілік туралы дәрістер өткізіледі.

Түркістан облысы бүгінде отбасы құндылығын мемлекеттік саясаттың маңызды бағыты ретінде қарастырып отыр. Жүздеген әлеуметтік жоба мен мәдени бастамалар қоғамдағы татулық пен сыйластықты арттыруға ықпал етуде.

Берік отбасы – мықты мемлекеттің кепілі. Сол себепті Түркістан өңіріндегі әрбір іс-шара тек мерекелік сипатта ғана емес, үлкен тәрбиелік мәнге ие. Бұл жұмыстардың нәтижесінде өңірде отбасылық институт нығайып, ұлт болашағына деген сенім күшейіп келеді.

Айта кетелік, Түркістан облысы, Созақ ауданында әлеуметтік тұрғыдан осал топтағы азаматтарға арналып салынған жаңа баспаналардың құрылысы аяқталып, ел игілігіне пайдалануға тапсырылды. Бүгін созақтық 48 отбасы жаңа баспаналарының кілттерін алды. Игі шараға Түркістан облысы әкімінің орынбасары Нұрбол Тұрашбеков арнайы қатысып, тұрғындардың қуанышымен бөлісті.

– Биыл облыс көлемінде әлеуметтік жағынан осал топтағы азаматтардың өмір сапасын жақсарту үшін бірқатар маңызды шаралар атқарылды. Бұл жұмыстар облыс басшысы Дархан Сатыбалдының тікелей бақылауында тұр. Жеке инвесторлармен бірлесіп, тұрғын үй құрылысы жүйелі түрде жүзеге асырылуда. Ел игілігіне ұсынылған әр баспана аудан тұрғындарына жайлы әрі заманауи қолайлы орта сыйлайды, – деген облыс әкімінің орынбасары тұрғындардың сапалы әрі жайлы өмір сүруі үшін барлық жағдай жасалған жаңа баспаналар аймақтың әлеуметтік инфрақұрылымын жаңғыртуға қосылған үлкен үлес екенін де тілге тиек етті.

Жаңа баспаналардың қасбеті біркелкі әрленіп, аулалар темір қоршаумен қоршалған. Су және жылу жүйелері толық орнатылған. Тұрғын үйлерде тұрғындардың жайлы өмір сүруіне барлық жағдай жасалған. Әр пәтердің жалпы алаңы 71,1 шаршы метрді құрайды.

Сондай-ақ, Халықаралық балаларды қорғау күніне орай Арыс қаласындағы Т.Тәжібаев атындағы отбасы үлгісіндегі балалар ауылында ерекше мерекелік іс-шара өтті. Бұл игі шара «AMANAT» партиясының «Бақытты отбасы» жобасы аясында ұйымдастырылып, балаларға қуаныш пен шаттық сыйлады.

Мерекелік шарада «AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалы атқарушы хатшысының орынбасары, облыстық мәслихат депутаты Қалыйма Жантөреева мен Арыс қалалық партия филиалының төрағасы Бақтығали Ділдәбеков балаларды айтулы күнмен шын жүректен құттықтап, олардың қуанышына ортақтасты. Шара аясында олар тәрбиеленушілер дайындаған концерттік бағдарламаны тамашалап, бүлдіршіндердің өнеріне ризашылық білдірді.

Мерекелік көңіл-күй сыйлауға келген партия өкілдері балаларға тосынсый жасады. Одан бөлек, партия жанындағы «Әйелдер қанатының» облыстағы жетекшісі Қалыйма Жантөреева мектеп бітірушілерге өз қолымен өрнек салып тігіп, бітіру кешіне арналған «Бойжеткен» топтамасын табыстады. Сәнді көйлектер мен салтанатты киім топтамаларын алған балалар үлкен қуанышқа бөленді. Аманаттықтар әзірлеген сыйлықтар жас толқынның көңілінен шығып, олар шаттыққа кенелді. Балалар қамқорлық көрсеткен азаматтарға шынайы ризашылықтарын білдіріп, өздерінің шығармашылық өнерлерін көрсетті.

Іс-шара барысында партия өкілдері балалар ауылын аралап, тәрбиеленушілердің тұрмысымен, шығармашылық еңбектерімен танысты. Балалар өз қолдарымен жасаған қолөнер бұйымдарын, суреттерін, түрлі жетістіктерін көрсетті.

Айта кетейік, Т.Тәжібаев атындағы отбасы үлгісіндегі балалар ауылында қазіргі таңда 7 отбасы бар, онда 61 бала тәрбиеленуде. Әр отбасы отандық рухани құндылықтарға негізделген, ата-аналық қамқорлықпен құрылған ортада өсіп келеді. Бұл мекеме балаларға тек баспана ғана емес, мейірім мен махаббатқа толы отбасылық ахуалды сыйлайды.

«AMANAT» партиясының бастамасымен өтіп жатқан «Бақытты отбасы» жобасы аясындағы бұл іс-шара – бала құқығын қорғау мен олардың бақытты өмір сүруіне үлес қосуға бағытталған нақты қадамдардың бірі.

Түркістан облысында 2024 жылы жастар және жас отбасылар арасында отбасылық рухани құндылықтарды дәріптеу  мақсатында "Мерейлі отбасы - 2024" ұлттық байқауы өткізу жоспарланып отыр екен. Осымен тоғызыншы рет өткізілетін байқауға облыс көлемі бойынша 131 жанұя өтініш білдіріпті. 

Түркістан облысы әкімінің отбасы және әйелдер істері жөніндегі штаттан тыс кеңесшісі Инара Намазбаеваның сөзінше, “Мерейлі отбасы” дәстүрлі отбасы құндылықтарын, бала алдындағы жауапкершілік пен үлкенді құрметтеуді насихаттайтын жоба. 

“Жоба әртүрлі отбасылардың тұрмыс-тіршілігі мен дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасауға атсалысады. Сондай-ақ елімізде бұрыннан қалыптасқан ұлттық және отбасылық құндылықтарды насихаттауға үлес қосады. "Мерейлі отбасы" – ұзақ мерзімді бағдарлама. Ол бірнеше жыл бойы жүзеге асады. Бұл Қазақстанда неғұрлым әділ және гүлденген қоғам құру жолындағы маңызды қадам”, – деді Намазбаева. 

Айта кетейік, “Мерейлі отбасы” жобасы 2023 жылы да жақсы нәтижелерімен қуантты. Мысалы, өткен жылы аталған бағдарламаға қатысуға 143 отбасы өтініш білдірген.

Республика көлемінде айрықша сипатқа ие болған жобаның бірінші кезеңінде 31 отбасы жеңімпаз атаныпты. Бүгінгі отбасылардың ерекше үлгісіне айналып, өзгелерге үлгі болған отыз бір отбасының ішінде 6 жанұя оза шығып, облыс бойынша үздік отбасы атағын алған.

“Мерейлі отбасы” байқауының нәтижесі бойынша, Төлеби ауданындағы Әбілдаевтар әулеті бірінші орынды иеленген. Аталған әулеттің келіні Гүлжазира Оңалбаеваның сөзінше, атасы Әбілдаев Сәбит 88 жаста, ал әжесі Айымжан 80 жаста екен. Осы кісілердің тәлім-тәрбиесінің арқасында өнегелі отбасыға айналып отырмыз дейді. 

"Төле би ауданы, Леңгір қаласында тұрамыз. Ата-енем 40 жыл мұғалім болған. Атам Әбілдаев Сәбит 88 жаста, енем Әбілдаева Айымжан 80 жаста. Ата-енем жеті бала-шағаны өсіріп,  жетілдірген. Қыздарының барлығы ұстаз. Ал  ұлдары әртүрлі салады қызмет істейді. Осы әулеттің екінші баласы менің жолдасым. Екеуміз бес баланы оқытып, тәрбиеледік. Барлығы оқыған, көзі ашық, көкірегі ояу азаматтар. Біздің отбасының басты құндылығы ынтымақтаса, бірлесіп, сүйіспеншілікпен, құрмет және сыйластықпен өмір сүру”, – дейді Оңалбаева.  

Айтуынша, байқауға қатысуға Төле би ауданы әкімдігі ұсыныс жасаған екен. Сосын бағымызды сынап көрдік дейді.

Сонымен қатар, аталған байқаудың 2023 жылғы қорытындысына сәйкес, екінші орынды Түлкібас ауданынан Айтбаевтар отбасы мен Түркістан қаласынан Бейсенбаевтар отбасы иеленген. Ал 3 орынды Қазығұрт ауданынан Смаиловтар отбасы, Шардара ауданынан Ақжаровтар және Сарыағаш ауданынан Ергешовтер отбасы бөліскен екен. 

"Мерейлі отбасы" жобасы 10 жылдан бері республикалық деңгейде тұрақты түрде өткізіліп келеді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев отбасы құндылықтарын нығайтудың маңыздылығына ерекше көңіл бөлетіні белгілі. Себебі, қазақ елі үшін отбасы – киелі ұғым, қастерлі құндылық. Адам тәрбиесінің негізі отбасында қаланады.

Облыс бойынша бұдан бөлек отбасылық құндылықтарды қалыптастырып, нығайту мақсатында 2024 жылға арналған іс-шаралар жобасы бекітілген. Іс-шаралар қатарында, жас жанұялар арасында зорлық-зомбылықты болдырмау және алдын алу мақсатында "Зорлық-зомбылықсыз Қазақстан", "Отбасындағы зорлық-зомбылыққа жол жоқ", "Біз бақытты баламыз" тақырыптарында төрт дөңгелек үстел, төрт семинар-тренинг және үш кездесу ұйымдастырылыпты. Аты аталған жобаларға 348 жас пен 34 ата-ана қатысыпты.

Сондай-ақ биыл аудан, қала көлемінде отбасын жаңа құрған жанұяларға отбасылық құндылықтардың маңыздылығын түсіндіру, отбасы беріктігін сақтау, ажырасу, тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселелерінің алдын алу мақсатында "Шаңырақ" жобасы ұйымдастырылыпты. Аталған жоба барысында семинар-тренинг өткізілмек.

Сондай-ақ енді ғана отау құрып, шаңырақ құрған жанұялар арасында отбасы күніне орай жастарды салт-дәстүрге баулу, тұлғалық даму және өзін-өзі тəрбиелеу, дамыту қабілеттерін қалыптастыру мақсатында "Бақытты отбасы – бақытты ел" тақырыбында семинар-тренинг ұйымдастыру жоспары бар екен.

Айта кетелік, Сайрам ауданы, Ақсукент ауыл округінде 80 пәтерлі тұрғын үйдің құрылысы жүргізілуде. Соның 32 пәтері бүгін пайдалануға тапсырылды.

Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров Сайрам ауданы, Ақсукент ауыл округіне арнайы барып, тұрғындардың қуанышын бөлісті. Тұрғын үй кезегінде тұрған баспанаға мұқтаж отбасыларға арендалық пәтер кілттерін табыстап, ізгі тілегін жеткізді.

– Бүгін біз маңызды әлеуметтік жобалардың бірі – арендалық тұрғын үйдің ашылу салтанатында бас қосып отырмыз. Бұл — ауыл тұрғындарының әл-ауқатын арттыру жолында қолға алынған нақты істердің нәтижесі. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, елімізде азаматтарды баспанамен қамту — стратегиялық басым бағыттардың бірі. Облыста тұрғын үйге деген сұраныс жоғары. Осы сұранысты кезең-кезеңмен шешу мақсатында мемлекет тарапынан нақты шаралар қабылданып келеді. 2018–2024 жылдар аралығында облыс көлемінде 7,7 мың отбасы тұрғын үймен қамтамасыз етілсе, соның ішінде Сайрам ауданында 159 отбасы қоныс тойын тойлады. Ал бүгін тағы 32 отбасы жаңа пәтерлерге қол жеткізді. Жаңа пәтерлер — тұрғындарымыздың өміріне жайлылық, тұрақтылық және жаңа үміт сыйласын! – деген Нұралхан Оралбайұлы жұртшылықпен бірге пәтерлерді аралап шықты. 

Бұл тұрғын үйлер көпбалалы және толық емес отбасыларға, мүгедектігі бар азаматтар мен жетім балаларға үлестірілді. 

Екі қабатты 6 тұрғын үй 1,1 гектар аумақта орналасқан. Оның ішінде, 20 пәтер – 1 бөлмелі, 40 пәтер – 2 бөлмелі және 20 пәтер – 3 бөлмелі. Нысан құрылысын «Тұрғын үй-моммуналдық инфрақұрылымды дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы» аясында 2024 жылы жеке инвестор қолға алып, биыл пайдалануға тапсырды. 

Қазіргі таңда облыс көлемінде 69 мың азамат тұрғын үй кезегінде тіркелсе, соның 6 пайызы (4 251 азамат) Сайрам ауданының тұрғындары. Аудандағы баспана мәселесін шешу мақсатында Ақсукент және Ақбастау ауылында екі қабатты 96 пәтерлі тұрғын үйді сатып алу жоспарланып отыр. 

Түркістан облысында тұрғындарды баспанамен қамту бағытында ауқымды жобалар жүзеге асырылып жатыр. Жүйелі жұмыстардың нәтижесінде облыс орталығы мен аудандарда тұрғын үйлер салынып, баспана кезегінде тұрған азаматтарға пайдалануға берілуде.

Түркістан қаласындағы «Жібек жолы» тұрғын үй кешенінде үйлердің кезекті құрылысы аяқталып, ел игілігіне пайдалануға берілді. Нәтижесінде 100-ге жуық отбасыға баспаналы болып, оларға облыс басшысы атынан домбыра тарту етілді.

Тұрғындарға баспана кілттерін облыс әкімі Нұралхан Көшеров табыстап, олардың қуанышын бөлісті.

Тәуелсіздіктің тағы бір жемісі – Түркістан қаласының облыс орталығы атануы. Облыс орталығы атанғанына 7 жыл енді толса да, Түркістан қаласы күллі түркі елдерінің рухани астанасына айналып, шаһарға арнайы заңмен ерекше мәртебе статусы берілді. Шаһардың күннен күнге ажарланып, дамуына өздеріңіз атсалысып, көркейіп келе жатқанына куә болып отырсыздар. Мереке қарсаңында мемлекеттің қамқорлығы сіздерді тағы бір қуанышқа бөлеп отыр. Мемлекет басшысының бастамасымен елімізде баспанамен қамту жұмысы жүруде. Бүгін қаламыздың тұрғындарына баспаналы болып, жаңа пәтерге қоныстану бақыты бұйырды. Біз баспанамен қамту жұмысын облыстағы барлық аудан, қалада жалғастырамыз. Адам үшін ең керегі – баспана. Жаңа қоныстарыңыз құтты болсын! – деді аймақ басшысы.

Әкімдіктің мәліметінше, баспана «әлеуметтік осал топ» санаты бойынша тұрғын үй кезегінде тұрған азаматтарға табысталды. Оның ішінде, 48-і көпбалалы отбасылар болса, «әлсіз топ» санатындағы отбасылар – 36. Қазіргі таңда Түркістан қаласының тұрғын үй кезегінде 16 мыңнан астам азамат баспанаға мұқтаж ретінде тіркелген. Былтыр 961 отбасы баспанамен қамтамасыз етілсе, биыл 944 пәтерді иелеріне тапсыру жоспарлануда.